sabato 1 ottobre 2011

SU LATINU: LIMBA MAMA O LIMBA SORRE?

Thathari, su primu de Santu Aini, duamizas e undighi.

Sa pius parte de sa zente pessat chi su sardu est una limba neo-latina ca sa pius parte de sas paraulas sunbistadas latinizzadas e duncas tenene una raighina de apparenzia latina. Ma forsis no est propriu comente s'apparenzia - chi est tramposa meda - nos faghet a bidere.


Uthieri (SS). Altanas.
Pro cumprender comente sun fattas sa limbas si podet fagher un'analogia cun sa geologia. Comente in d'unu terretoriu sa geologia nos ispiegat s'origine de sas roccas gai semantica istorica o limbistiga istorica  nos contat in maneras pius o mancu attendibile s'origine de sas paraulas.

Como, sa geologia nos narat, assimizende sas roccas intre'e pare, cales sunu vulcanicas (su basalto, sa trachite, pro narerre), cales metamorficas (su granitu) , cales sedimentarias (sas roccas de sa Nurra, sos calcares, sos marmos), cales rezentes (calcares cenozoicos) e cales antigas meda (iscistos).

Gasie, cun approsimaziones mannas, sa semantica storica, diat poder narrer: custu assimizat a su latinu, custu a su grecu, custu a su celticu, custu su semiticu, custu a s'etruscu, custu a su bascu, e goi nende.

Ma sas cosas no istan gasie,  mancu pro nudda, a su nessi pro sa limbistica storica de sa Sardigna, chi est unu ramu de sa limbistica romanza, chi est unu ramu de sa limbistica indeuropea.


Como, sas autoridades pius reconnoschidas in materia de limbistica istorica sarda sun unu tedescu, Max Leopold Wagner, autore de su famadu Dizionario Etimologico Sardo - DES, e intr'e sos sardos Massimo Pittau, autores chi sustenit cun parizzos istudios meda discussos  sas cameddas intro sardo e etruscu,- forsis chena meda proas s'origine Lidio-etrusca,  Paulis, e ateros istudiosos ecletticos chi sustenin s'origine semitica de medas paraulas sardas. Intr'e custos bi sun istoricos - Carta Raspi , istudiosos comente Sardella, amantiosos comente Dedola e Ruju. Su primu sostenitore de s'origine semitica de meda parte de su vocabolariu sardu fit su calonigu de Piaghe Giuanne Ispanu.


Sa limbistica istorica sarda est a sos cuminzos suos ca s'opera de Wagner at fattu credere a tottu chi sa pius parte de su vocabolariu de base de su sardu fit latinu. Custa est un'approssimazione ca sa veridade est meda pius complicada de cantu s'istodiosu  nos cheret lassare a creere.


Tantu pro fagher un esempiu sos toponimos - sos nomenes de sos logos , sunu in Sardigna a s'ottanta pro chentu pre-latinos, e duncas appartenin ai cussa limba chi fit faeddada in sardigna primu de s'arrivu de sos Romanos.

Sas preguntas benin naturale:

1)   si sos sardos ana arribadu pro mizas de annos sos nomenes de logu podet esser chi sa limba de onzi die epat canzelladu dogni transa de custa antiga limba?

2)   E si diamus resessire a acciapare cameddas cun limbas diversas dae su latinu, ite conclusiones nde devimus faghere?

3)   sigomente nisciunu - nisciunu - at fattu unu glossariu attendibile de totu sas peraulas - mizas e mizas - chi TOTU PODEN BIDERE CHI NO SUN LATINAS - comente si faghed a narrar chi no bisonzat de apprufundire sas chircas subra e s'origine de totu custu mannu patrimoniu limbisticu?

4)  e si est beru chi finza ai como sas chircas de sos sustenidores de sa transa semitica no ana sighidu unu metodo iscientificu bastante, podet esser chi propiu sa mancanzia de unu metodo iscientificu hat galu proibidu de acciapare cussas parentellas semiticas chi totu refudan aprioristicamente, chena appuntellos  - issos puru - iscientificos?

Nd'amus a faeddare is us blog chi enit. Saludos mannos.



UNU DICIU SA DIE PRO MELEDARE: Paga zente mezus festa (su numeru, sa cantidade,  no est sinonimu de galidade).








Nessun commento:

Posta un commento

NOSTALGIA

THATHARI , SU TRES DE LAMPADAS 2019 Nostalgia, est paraula grecana, cheret narrere, comente ischides tottu, dizizu de torrare an domo ...