lunedì 23 gennaio 2012

INFELTRIDEBOS

Thathari su vintitres de Bennalzu, 2012

SU MARCADU NOS CHERET TOTU CONSUMISTAS,
MA NO SEMUSA FATTOS PRO CONSUMIRE E BIA


sos mutos de su duamiza paren essere custos:

rispettare sa natura
salvare su pianeta

isviluppu sostenibile
energias rinnovabiles

riciclare


resistenzia, resistenzia, resistenzia,
indignadebos,
km zero,
tribagliare de mancu tribagliare tottu,
consumare de mancu
abbasciu su marcadu
abbasciu sas tirannias

a totu custos deo nde aggiunghere unu paju

su mundu est tortu e no l'azis a dderettare bois
siades serenos e faghidebos una sanu iskakagliu
sigomente no bos podides allargare infeltridebos


si cherimus consumire de mancu no devimus infeltrire,
comente sas piantas in logos malos si faghen pitikas
goi sos omines in tempos de crisi globale
 causada da una finanza allegra e allergica a sos controllos
no devimus fagher minores comente unu golfo  infeltridu

no amus mancu s'idea de cantas cosas podet rinunziare un'omine

praticamente podimus rinunziare a totu
bastu chi nos lassen sa vida ei sa dignidade.




sabato 21 gennaio 2012

Su professò, ma it'est custu carrasciale?

Thathari,  su vintiunu de Bennalzu 2012.

Mystery Plays.


Curiosidade e connoschenzia no an limites, ma cheren assentados - comente narat una collega - in sos "calascios" issoro. 
Ca s'omine, sa mente, at bisognu de ordine, pro poder acciapare cussu chi chircat.


Oe in classe fiamus leggende una pagina subra su teatru religiosu medievale in s'Inghilterra pre-Tudor. Apo nadu a sos istudentes leggidebollu e faghidemi unu riassuntu de dughentos paraulas.
Comente su solitu ana cuminzadu subra su sinnificu de peraulas chi no coonnoschian: 


"su professò, e ite cheret narrer "trade guilds"?
"Corporazioni delle arti e dei mestieri"
"Su professò!"
"Emmo!"
"E ite cheret narrer 'Vernacular'"
"Vernacolare, popolare, dialettale, scritto o detto nella lingua del popolo"
"Professò!"
Eja!
"E ite cheret narrer 'floats'"?
Custa fit una paraula unu pagu difizile e insolita. Tando apo fattu tres disegnos i sa lavagna: in d'unu b'aiata un'ipsessie de palcu subra chimbe carradellos: e l'apo giamadu "boot stage"
un'ateru fit un'ispessie de palcu cun tendas e puru una cobeltura, un'ispesie de "stand" de  tenda de cussos chi si biden puru oe in sas fieras. In su terzu disegnu apo disegnadu unu carru mannu a tres rodas cun d'unu palcu subra. 
"Accò, lis apo nadu totu custos tres sunu 'floats', sunu palcos pro fagher teatru, su primu si naraiat "boot stage" e fit in sos marcados, su segundu si naraiata "movable scaffold" e fit un palcu comente una tenda, fissu, su terzu fit unu carru-palcu e si moviat de carrela in carrela, de piatta in piatta, totos tres si podian puru giamare "pageants" est a narrer 'palcos pro su teatru'.


Como, imaginadebos cussu chi suzedit a carrasciale in sas biddas mannas, faghen sa prucessione de sos carros, ecco custa fit un ispessie de prozessione de carros solu chi s'argomentu no fit paganu, ma fin iscenas de sa bibbia e de su vangelo, drammatizadas.


Sos pitzinnos fin abbarelados de curiosidade.


"su professò! ma tando b'at una relazione intre su carrasciale nostru ei custas rappresentaziones religiosas populares?"
"emmo e nono. Emmo ca finamentas sos paganos faghian sas pruzessiones o pultessiones, si leggides S'ainu de oro de Apuleio lu podides bidere. Ma bi fin puru sas pruzessiones de carrasegare chi in latinu fin sos saturnalia..."
"E ite fin sos saturnalia"
"sas festas de sa cuminzu de s'ierru e de s'allongamentu de sas dies, e de su primu inu. sos meres diventaian isciaoas e sos isciaos meres. Su mundu a su revessu pro una die. Sos latinos naraian: semel in anno licet insanire".
"est beru, est beru, l'at nadu professor Carboni"
"Oh, a su matessi tempus su carrasciale nostru fit gia una festa pagana, comente totu sas festas cristianas, nadale, pasca e ferraustu cumpresos, fit sa festa de sa fertilidade e forsis fit sa festa de Dioniso, chi fit fattu a bicculeddos, deviat morrere su deus, pro fertilizzare sa terra e pro chi sa terra torreret a vida nova"
"ma abbaida..."
"Emmo, carrasciale cheriat narrer - carnem secare - e sa carre de secare fit sa carre de Dioniso, su deus de sa festas"
"E su nadale sa festa de chie fit?"
"Su nadale fit sa festa de su Sol Invictus, chi fit in su equinozio de ierru cando su sole torrat a creschere a a bettare lughe in su mundu"
"Tando sos cristianos an copiadu totas sas festas paganas"
"No cretedes chi sos paganos fin imbecilles o chena sentidos, isso puru fin omines che a nois, aian emoziones, sentidos e adoraian sa divinidade. Su cristianesimu ateru no at fattu che leare custas festas e las attribuire a Gesus  Cristos..."
"Su professò!"
"Emmo, nara tue"
"Ma comente sun naschidas sas religiones?"
"Beh, custa est un'ìistopria longa...si leggides Carl Gustav Jung bo lu ispiegat bene in sos liberos suos...su cristianesimu pro unu paragaone est naschidu comente unu bisonzu de ispiridualidade chi fit maduru ai cussos tempos, ba'iat pius de una religione misterica , comente su culto de Mitra, su salvadore, chi trattaiana sas matessi cosas de su cristianesimu de sas origines...mistericas si narain ca fin cultos notturnos, comente nos at ispegadu Giovanni Semerano, misteru derivat da "mus" chi in accadicu cheret narrer notte. 'Ritos notturnos cherait narrer..'
"Su professò!"
"Eja, nara"
"Ma chie fit custu Mitra...?"
"Fit un'ispessie de salvadore de su mundu, comente Cristos, comnete Cristos nachi fit naschidu su 25 de Nadale"
"Ma su 25 de Nadale no fit sa festa de su Sol Invictus?"
"Emmo, bidides chi sas cosas si imboligan una cun s'atera..."
"Sa professora de religione nos at nadu chi sas religiones naschen no solu dae sa timorìa, ma dae su ider chi su mundu est pienu de cosas bellas e maravizosas chi s'omine no podet isplicare..."
"Emmo, est beru..."
"Su professò!"
Emmo!"
"Ma fostè, credente est?"
"Uhm, custa est una dimanda difizile meda. Deo so istadu cristaianu, cattolicu, ca mama  mia fit cristiana e cattolica. In domo leggiamus famiglia cristiana. Deo andaia a missa e apo puru fattu su chierichetto. Poi cando so dientadu mannu apo incuminzadu a m'allontanare dae sa cheja, e como no creo pius in sa cheja. Pero penso, umpare a Jung, chi totu sas religiones risponden a unu bisonzu profundu de s'omine e chi no si poden bocchire chena impoverire sa moralidade e sa soziedade, ca s'omine at bisognuy de ispiritu e de ispiridualidade, finas si sas religiones traighen sa messaggiu originale. S'ìomine at bisognu de sa religione , est a narrer de una visione spirituale, comente de s'abba...ca s'omine est ancora troppu primitivu pro fagher a mancu de sa morale incranada dae sa religiones..."
"Su professò!"
"Eja!"
"Ma carrasciale cust'annu cand'est?"
un'atera istudiante
"Su vintiunu de frealzu"
"Ma beru est chi b'at una die de vacanza?"
Emmo, su vinti, lunis nos an dadu su ponte"
"Ite feu, su vinti no servit a nudda"
"Prendere o lasciare"
"Ma a l'ischides proite sa pasca mudat sempre de periodu?"
"Boh!"
"Ca dipendet dae su calendario lunare: sa pasca est sa prima duminiga chi sighit sa luna piena poi de su equinozio de martu"
"a ti nde paret!"
"Accò proite ruet dgni annu in d'unu periodu divessu"
"Su professò!"
"Eja"
"A no lu insinzat unu liberu subra custas cosas?"
"Pius de unu bos nde poto insinzare ma mi devides dare su tempus de preparare una lista"
"Emmo, su professò"
"Deo apo idu unu documentariu in su you tube chi faeddat de religione, de sa prufezia de sos maya e chi sa religione cristiana est un'imitazione de atera s religiones mistericas"
"No mi nde faeddes"


"Ma la'po idu, fit interessante meda"
"Emmo, bi creo, ma b'at mizas de liberos chi t'ispiegan sas matessi cosas cun d'unu pagu de ordine e de iscienzia"
"Tando aisetto sa lista"
"Emmo"
"Su professò!"
"Eja"
"ma tando, fostè est credente o nono?"
"Ah, duncas, beh bos naro una cosa: cando fia minoreddu deo m'ammento abbaidaia su mundu cun ojos ispantados, totu fit bellu, nou, magicu. Accò, in cussu peiodu deo no ischia ite fit sa religione, però m'ammento chi su mundu fit bellu, pienu de lughe, e de misteru...accò, deo penso chi sos omines primitivos fin gai, comente custu pitzinneddu ispantadu"
" però oe ch'est oe deo so vicinu s su buddismu, a sa filosofia zen, puru si apo rispettu pro cale si siat religione...apo cumpresu chi dogni religione rappresentat unu bisognu profundu de s'anima umana...no nde podimus fagher a mancu"
"Su professò"
"Eja"
"Ma Carlo Marx no at nadu chi sa religione est l'oppio dei popoli?"
"emmo..."
Pro fortuna sonat sa campana ej s'ora de inglesu est finida.
Ma fit s'ora de inglesu o s'ora de religione? 
Bae e fidadi de custos pitzinnos...




UNU DICIU PRO MELEDARE. De s'arvure rutta dognunu faghet linna.




















mercoledì 18 gennaio 2012

CURSU DE LIMBA: SAS CONGUNZIONES

Thathari, su 18 de Ennalzu 2012

Grammatiga: custas invisibiles congiunziones

Grammatica de sardu tedesca.

Sas limbas mescamente orales e populares comente sa limba sarda no an apidu sa fortuna de aer chimai istudiosos chi apen iscrittu grammaticas meda. E gai no est fazile, mancu chirchende in sas grammaticas de sa limba, de acciapare totu cussu chi servit pro si podet ispricare comente si toccat in sa limba nostra.

Est una difficultade chi podet essere barigada cun d'unu pagu de impignu. Toccat però de leare sas cosas cun seriedade e cun pascenscia.

In calchi liberu de academicos sardignolos amus leggidu una cosa chi no istat ne in chelu ne in terra: ed est custa: 

Sa limba sarda diat esser povera de congiunziones?

Bos poto assegurare chi - limbisticamente faeddende - custa est una fesseria manna cantu unu nuraghe.

Diffattis, a bene ischire e a bene chircare, sa limba sarda at tottu sas congiunziones chi li servin pro fagfher testos e discursos complicados cantu in sas ateras limbas, su fattu est chi custas paraulas-congiunziones chi servin pro kameddare sas frases umpare sunu pro sa pius parte sepultadas in sa limba orale e si mi sezis sighende, s'iggiantu no istemus meda attentos a sa limba faeddada no amus mai ischire  e iscoberrere sas paraulas-congiunziones.

Ma sa limba faeddada naschit e morit in su faeddu matessi, niune la registrat, mancu sos limbistas, chi diat esser puru su compitu issoro.

Como, m'azis a narrer bois, e ite li faghet si una limba morit? Zeltu, dae su puntu e vista de s'eternidade no li faghet nudda, ma pro sa galidade de sa vida de cussos chi sun bios, beh, li faghet meda, ca viven peus e peus si ch'andan.

E  duncas, cale sun custas congiunziones goi invisibiles?

como bo nde presento calicunas tipicas de sa limba orale chi est difizile meda chi acciapedas in nisciuna grammatica de sa limba sarda.

custas semplices las podides agatare:

semplices:

e, ma, ca, proite, ca proite, comente, comente chi, che, ne...ne, oburu, nemmancu, fintzamentas, cando, assumancu, de manera de, pro su fattu chi, pro cussu, eppuru, 

alfabeto Anglosassone
ma ite cheren narrer custas paraulas?

  • s'iggiant'est chi;  piusapprestu ; cun totu sas rejiones; a totu mal andare; a cand'a s'ultimu; bellu diat esser si; bell e'gai; pro gai e pro gai ;  siat comente si siat ; ,e pro cuss'est chi; ,cun totu chi;  bidu chi;  antzis ; est a narrer; diffattis; a narrer sa veridade;  duncas; ell'e tando;  in s'impertantu; cant'e cantu; tando; dae cuss; cun cussu chi;  s'incappat; ponimus chi;  sigomente; dadu chi;  pro chi (affinchè); mancarri puru; mancarri;  puru si; goi....chi; appenas ch; ,mentras; prima de; poi chi;  appustis de; peus de; a peus chi;  guasi chi; francu de;  foras de; s'etzi; petzitantu, bastu chi, bastet chi, 
Beh, sun totu congiunziones, ma non bos sonniedas de las acciapare in sas grammaticas!
Sa limba est cosa bia e solu iscultende sa zente cando l'impreat si podet cumprendere abberu coment'est fatta.
Ma si no dedicamus omines preparados e limbistas preparadaos a cumprender sa limba nostra ite podimus aisettare dae su tempus benidore?
Solu chi sa limba nostra si che morzet pro istracchidudine. Comente unu ezzu arrumbadu in d'unu chizolu, sa limba nostra una die o s'attera no as at a lassere totu ....chena paraulas.
Liberu de ziviltade sarda pro sas elementares.

UNU DICIU PRO MELEDARE: 

SU INARI

Custu inari no at rughes!
su inari andat e torrat, pregadebos su saludu.
anc'andes chei su inari.
santa rughe est custa....
già la connosches sa Repubblica Italiana...
Già lu connoschet a Vittorio Emanuele....
già lu connoschet su ferru...
malai't e dinari (francu sas rughes)
totu est su inari chi faghet
puru a morrer bi cheret dinari
chie pius nd'at pius nde cheret (quos plus habent, plus cupiunt)





Kisuras 2, sos tribaglios de sos istudentes.

 Thathari , su degheotto de ‘Ennalzu 2012

KISURAS 2

sa chirca de sos istudiantes

No est beru chi sas cosas pretziosas no costan caras.


Mancan pagas leziones a sa fine de su cursu deKisuras 2, ma a sos pitzinnos guasi guasi lis dispiaghet chi semus a proa a finire.


Amus dezisu de fagher unu blog solu cun sos tribaglios de KISURAS 2 pro chi totu potan bidere su chi amus fattu umpare.


Cando sos pitzinnnos lean  de abberu sos cumandos de sos mastros faghen cosas bonas meda. Federico at preguntadu a sos parentes suos mannos si connoschian espressiones in sardu e nd’at collidu campidanesas, logudoresas, thatharesas e puru gadduresas. Sigomente su sardu connoschet meda variantes las pubblicamus totu coment’est giustu. Calicuna espressione est unu pagu crua, ma s’iscienzia no faghet moralismos.

campidanese:
it’arrori!= quale orrore/che disgrazia/pensi di impressionarmi in questo modo?(ironico)
arrori ti co’(coddidi)= che la disgrazia ti colpisca/abbia un rapporto sessuale con te
chi ti tirinti su pai/pani a frunda= che ti lancino il pane con una fionda (come si usava fare con i carcerati di isili e di gergei)
su jogu de sa francisca(nome variabile) chi (b)andada e chi be(n)idi= il gioco di chi perde tempo
s’acqua santa a fruco(n)i= l’acqua benedetta servita con un forcone(probabimente riferimento alla spugna imbevuta di acqua e aceto data a cristo da longino)
fillu, unu cropu de marro(n)i a cillu!= meglio ricevere un colpo di zappa sul sopracciglio che un tal figlio
si m’essi fattu u(n)u furru ‘e pistoccus!= meglio se avessi cotto un’ infornata di biscotti di un tal figlio
s’arrisu de sa melagranada(chi fazzasa)= che rida come la melagrana che si spacca/che muoia dal ridere
appu furau e seu furendi= ho rubato e sto rubando(riferimento a una storia che parla di un ladro che, mentre confessava i furti, rubava le fibbie d’oro dalle scarpe del prete)
su carru ‘e nannai= il carro di nonno/bisnonno, indica con un’onomatopea il rumore del tuono
su carru scruzzu= il carro scalzo, riferimento ai carri utilizzati dai malviventi nelle bardanas che utilizzavano stracci intorno ai ferri delle ruote per non far rumore
bardanas= scorribande(anche sanguinose)
su cunnu ‘e mamma tua!= l’utero/vagina di tua madre(insulto)
bruttu callo(n)i tontu= brutto co.….one stupido
ancu ti trunchisi sa mola ‘e su zugu!= che ti possa spezzare l’osso del collo
bruttu mandro(n)i= brutto fannullone
bruttu fillu ‘e bagassa= brutto figlio di p...
ancu ti fumisi sa cannedda!=che ti possa fumare anche il femore
sempri so(n)isi e mai t’imbo(n)isi!= sempre suoni e mai realizzi qualcosa di buono/concreto, rivolto a chi voleva diventare musicista
ancu tinci oghi(n)ti a cuaddu ‘e molenti= ti possano cacciare a cavallo di un asino, riferito all’usanza di cacciare i parroci indesiderati seduti sul dorso di un asino mentre i ragazzini lanciano verdure e sassi
su carru furriau= il carro rovesciato, indica perdita della ricchezza e dello status sociale
su viaggiu de su molenti/burricu(dallo spagnolo burro)= il viaggio dell’asino, indica la pigrizia di portare tutto in una volta
chi ti pighidi su puntori!= che ti venga un accidente/polmonite
mi ca ti crastu!= stai attento, perche’ ti eviro
crastai= castrare
frad(i) ‘e titta= fratello di latte
serra-serra= filastrocca per cullare i bambini(anche logudorese)
carralisi= cugini di primo grado
angioneddu de meda(s) mammas= agnellino(figlio) di molte madri, detto di bambino coccolato da tutte le donne del vicinato/parentado
su maccu ‘e sa (b)idda= il matto del paese
procededdus a ogus trottus= maialini strabici, espressione che volgarizzava la frase della messa in latino “ procedenti ab utroque” proprio del canto “tantum ergo”


espressioni ricavate dal gergo dei ramai di isili:

s’andulu-be(n)i= il turibolo, strumento per diffondere l’incenso grazie al movimento oscillatorio dal basso del braccio del chierico(onomatopea)
Sas caras de su barralliccu
s’incrispia-incrispia= l’aspersorio, strumento per diffondere l’acqua benedetta con movimento oscillatorio dall’alto del braccio dell’officiante(onomatopea)
sa curri(n)adroscia= il pulpito della chiesa(tradotto con il “ragliatoio”, a significare la mentalita’ anticlericale dei maestri ramai)
is cocculus= i carabinieri
su cocculu magericu= il maresciallo dei carabinieri

logudorese:
ca... diaulu!=  c…o diavolo
e dudduru-dudduru= risposta intraducibile propria di thiesi

a duru-duru= espressione propria di ozieri riferita al ballo
e a tai-tai= risposta intraducibile

b’este s’ozu santu= c’e’ di mezzo l’olio santo, riferito a un battesimo o una cresima che hanno creato il “comparato”
torra= di nuovo
cottu che santu lazzaru/a unu fumu/a una chiscina/a una minchia= ubriaco perso
mudu che trozza!= stai zitto!
imboligosu (da imboligare) =avvolgere/tramare/irretire= trafficone

proverbi:

su poburu s’arrangiada; es(ti) s’arriccu chi no sci(di) cumenti fai!= il povero si arrangia; e’ il ricco che non sa come fare (cam.)
su bisonzu pone(t) su (b)ezzu a currere= il bisogno fa correre anche il vecchio (log.)
a paraulas maccas, oricras surdas= a parole folli, orecchie sorde (nuo.)
su …… est amicu trint’annos e a sos trintannor difettat= il ….(paese di provenienza) è amico per trent’anni e ai trent’anni tradisce l’amicizia, riferito a persone provenienti da determinati paesi (nuo.)
olianesu male presu, postu in terra e fusilatu= l’abitante di oliena, sia preso con la forza, gettato per terra e fucilato, detto dai nuoresi verso gli olianesi (nuo.)
si fit s’ocru balla l’aiat mortu!= se l’occhio fosse stato una pallottola l’avrebbe ucciso,detto di uno sguardo fulminante (nuo.)
sa fama esti de quartu e is sonadoris funti de quartucciu= la fama e’ di Quarto mentre i musicisti sono di Quartucciu

gallurese:
occi, aricci e ginocci= occhi, orecchie e ginocchia, frase che costringe chi la dice a svelare se conosce il gallurese
chinci e colanci/culanci= qui e la’
li steddi= i bambini
comu steti?= come state?

nuorese:
assicuterat= cosi’ com’era, crasi della frase in latino “sicut erat”, tratta dal brano “nanneddu meu”
accab(b)adora= donna che praticava l’eutanasia per i malati terminali
bette/be te cosa= che gran cosa(anche ironico)
su postale= la corriera
su postalinu= il tram
chi ti falet unu raju= che ti colpisca un fulmine
sos ocros ti ‘n de oga(n)!= che ti cavi(no) gli occhi
arramba arramba= espressione per gli ubriachi(sbandando da una parte all’altra)



preghiere:
ave maria, piena de grazia, su segnore est cun tegus, e beneitta  ses tui tra totus sas feminas, e beneittu est  su fruttu de sas intragnas tuas jesus. santa maria, mama de deus, prega po nois peccatoris, como e  in s’ora de sa morti nostra e aminjesu= ave Maria

alabeus cun allerghia/allegria su coru de jesusu e de maria, alabeus prusu e prusu su coru de maria e de jesusu= invocazione religiosa pasquale di estrazione spagnola
alabeus= lodare( dallo spagnolo alabar)

sassarese:
no e’ buccia di jogga= non e’ buccia di lumache/cosa di poco conto
macchine/i a cabbu= pazzia
frusciaculu= burlone
futtivecciu= inganna-vecchio (intrallazzone, trafficone)
trappade’,coscibia’, paraba’= personaggi caratteristici di sassari
sussinchi di scogliu= portotorresi
sussincu maccu= sorsense matto
Unu barralliccu
muddu/mudda= zitto/a

filastrocche



duru duru sa viola,
sa morada croccat sola,
po no tenni cumpangia,
duru duru viola mia
(filastrocca campidanese)

serra serra,
palas a terra,
palas a muru,
sorighe mannu
si ch’intret in muru,
e non di essat 
finzas a un annu,
sorighe mannu

(filastrocca nuorese)


UNU DICIU PRO MELEDARE : No nerzes mai de cust'abba no ap'a buffare. (Never say never).

martedì 17 gennaio 2012

Cun cumplimentos.

Thathari, su deghesette de Bennalzu de su duamizas e doighi.

BOS LINKO UNU SITU WEB IN SARDU CHI 'ALET SA PENA DE VISITARE


Navighende in s'internet ap'apidu su situ de unu poete in limba sarda, Franco Piga.

Est unu situ interessante pro sas poesias, sos contos e i su glossariu de peraulas e medas ateras cosas.

Est unu situ bene fattu, ma sa cosa pius interessante est sa presentassione de su situ matessi, fatta in sardu dae s

personaggiu de unu murale!

Balet sa pena de bo'  l'iscultare.

Custu est su link:

http://www.francopiga.it/francopiga/index.php/presentatzione-de-su-situ.html

lunedì 16 gennaio 2012

Fish

Fish: Add a touch of nature to your page with these hungry little fish. Watch them as they follow your mouse hoping you will feed them by clicking the surface of the water.

sabato 14 gennaio 2012

Le parole magiche ebraiche in Sardegna.

Thathari, su battordighi de Bennalzu, duamiza e doighi.

SAS PARAULAS MISTERIOSAS

Azis mai intesu o leggidu custas paraulas?



Adonay, 
Arabonas, 
Eloim, 
Jerablèm, 
Joda, 
Dalzafios, 
Abròs, 
Carabièl, 
Annòn, 
Balaìm, 
Amen.

(Maria Giacobbe, le radici, 1975)



Las podides leggere medas bortas in liberos de tradiziones populares sardas comente sas peraulas magicas.

Sa prima limba chi bos faghen pensare est s'ebraicu, ma si faghides unu pagu de chirca podides iscoberrer  chi benin da unu liberu famadu de maìas, Clavicula Salomonis, forsis su liberu pius famosu de maìas.

Deo nde so iscriende ca mi incuriosiat s'origine de custas paraulas magicas in Sardigna.
Su fattu chi si poden acciapare in d'unu liberu de maìas la narat longa subra sa relaziones intre sa cultura iscritta ei sa cultura orale.

De sas paraulas bo nde do sas versiones chi apo apidu in diversos iscrittores de cosas sardas:


adonay, tarabulis, arabonas, eloyn, murgas, jerablem,dalzafios, abrox, balaim, gazal, amen

A. Usai , Baunei, 

adonay, arabonas, eloim, jerablem, joda, dalzaphios, abros, carabiel, hannon, balaim, amen

Hayward, Sardaigne, 1956

adonau, arabenas, eloim, ierablem, ioda, dalzaphios, abras, balaim, amen

Michelangelo Pira, Sardegna tra due lingue, 1968.


ARRABONOS  in grecu cheret narrer "promissa de coju (affidu)"
adonai, est unu titulu de Jahweh,: Signore, cheret narrer.
Carabiel, assimizat a Gabriele, s'arcangelu
Elohim, est puru unu de sos nomenes de Jahweh 
Annòn, est unu de sos nomenes de su Sole, 
Jerablèm, ammentat Gerusalemme
Balaìm, currsipondet as u plurale de Baal, segnore,


Insomma, faghidende su chi cherides.


Nachi sas feminas majalzas las impreaian pro curare calchi maladìa, seghende sa conca a tres puddas mentras chi su sambene falaiat in terra.




giovedì 12 gennaio 2012

Kisuras 2 Abboju de su 12 de Bennalzu 2012

Thathari, su doighi de Bennalzu duamizas e doighi

KISURAS DUAS : Abboju de Gioja su doighi de Bennalzu


Oe amus partezipadu divessas cosas batidas dae sos piseddos chi si sun fattos cazziadores de cosas de Sardigna.

Remundu at battidu duos liberos:

1) "Bramas e ammentos" poesias, de Adele Alba Marras, 2005, Arketipo, Tissi

2) "Antolozia de su premiu de poesia sarda de Ossi" Antoni Andria Cucca, annos 1984-2009, a cura di Antoninu Rubattu, Porto Torres, 2010

Silvia at battidu unu CD de cantos sardos de su gruppu musicale sou "Cantori della Resurrezione" chi su direttore est Antonio Sanna. Su CD s'intitulat "Anghelos cantade" .

sempre Remundu at battidu una preghiera chi si resaiat cando sas cussolzas fin suggettas a sa siccagna.Si deviat semenare ba no pioiat, tando cun sa cheja si faghiat sa pruzessione peri sas campagnas.
Nachi si giughiat sa madonna in pruzessione e si pregaiat:

Santa Maria Zunzella
dadenos s'abba bella
po crescher su laoszu
sa fae, su trigu e s'oszu.

Nachi poi pioiat.

Remundu l'at collida dae su nonnu, Remundu Derudas (1934, Ossi).

Federico at battidu ses paginas de dicios, modos de narrer e espressiones de Sardigna collidas dae su babbu e dae su nonnu.

Los amus a postare appenas an'a esser prontos.

Daboi amus chircadu de ammanizare su situ de su progettu ma amus apidu calchi difficultade ca amus perdidu password e indirizzu!

UNU DICIU PRO MELEDARE.  Su tecciu no creet a su famidu. (chi ha la pancia piena non crede a chi ha fame).






mercoledì 11 gennaio 2012

POESIA SARDA 'E SU NOIGHENTOS

Thathari, su doighi de Bennalzu duamizas e doighi

UNA POESIA DE PEDRU MURA

Como apo pensadu chi fit tempus de fagher lezere a sos battor amantiosos lettores de custu situ ismentigadu in sos mares de su webbe una pagina in limba sarda de sas pius bellas mai iscrittas in limba in su noighentos.

Est una poesia chi at unu sentire modernu, intimu, prufundu, in rimas liberas, in sardu nugoresu.

Sa limba est tosta comente sos nuogoresos matessi, aspra, istinchiddosa comente su tribagliu de s'operaiu chi primu de diventare poeta (Pedru Mura matessi) fit frailarju (fabbro).

Fippo operaiu e luche solìana

(dae sa regolta "Poesias d'una bida" )

E commo Deus de chelu
a chie canto
cust'urtima cantone cana?
A bentanas apertas
a su tempus nobu promissu
a Sardigna
barandilla de mares e de chelos?
Su bentu ghettat boches.
Commo m'ammento:
unu frore ruju
una melagranada aperta
una tempesta 'e luche
cussa lapia 'e ramene luchente!
Fippo operaiu e luche soliana
commo so' oscuru artisanu de versos
currende un'odissea 'e rimas nobas
chi mi torret su sonu 'e sas lapias
ramenosas campanas
brundas timballas e concas
e sartàghines grecanas.
Cada corfu 'e marteddu
allughia[t] unu sole
e su drinnire
de una musica 'e framas
m'ingrabidabat su coro
e mi prenabat sos ocros
d'unu mare 'e isteddos.
Frailarju 'e cantones friscas
camino a tempus de luche
pudande sos mezus frores
in custa paca die chi m'abarrat
prontu a intrare
in su nurache 'e s'umbra.
Gai fortzis su sole
in custa die de chelu
est benniu a cojubare
frores de neulache
chin fruttos de melalidone.

(Pedru Mura)


martedì 10 gennaio 2012

AVVISU A SOS NAVIGANTES . 3

Thathari, Martis SU deghe de BENNALZU, duamizas e doighi

Ebbè, ite sezis cumbinende?


TORRAMUS A CUMINZARE, ISCUJADE.

Amus apidu unu blocco tecnico de internet ma no de ispirazione o de bona voluntade.

Su problema tecnicu est bistadu acconzu e gai torramus a leare sas rejones lassadas a mesu caminu.

Iscujade e tenidebos forte a sas zintas de siguresa ca amus a bolare altu ( basciu, dipendet) (LOL).

Cantu prima amus a postare die cun die o assumancu duos tres posts sa chida.

Pro su mamentu torro a bos dimandare iscuja e istade siguros chi nos amus a intender cantu prima.

Oe dia cherrer cuminzare torra sa riflessione grammaticale, cun sos verbos.

FAEDDAMUS DE DUOS TEMPOS VERBALES

SU PASSADU ACCULZU (PROSSIMO)  E SU PASSADU ATTESU (REMOTO)

preguntare

PASSADU ACCULZU (prossimo)

Deo apo preguntadu
Tue as preguntadu
issu at preguntadu
nois amus preguntadu
bois azis preguntadu
isso an(t) preguntadu.


PASSADU ATTESU (remoto)

Deo preguntesi
tue preguntesti
issu preguntesit
nois pregunteimis
bois preguntezis
issos preguntesin(t)


Una nota subra su PASSADU ATTESU

Iscritttores e tempos verbales. 

Sos iscrittores sardos no connoschen sa limba sarda o no si l'an istudiada bastante.

Si sos iscrittiores si fin istudiada sa limba aian ischidu chi no si podet contare unu contu - raccontare - chena impreare su tempus passadu attesu (remoto).

Su passadu attesu est impreadu dae sos iscrittores e poetes de s'ottighentos e de su noighentos, e in medas biddas de su logudoro est impreadu dae sa zente in sa limba de ogni die : deo mi tucchei, andei, narei, etc.

Como nois cunsideramus una grande SCIATTERIA limbistica su fatu de iscrier romanzos e contos intreos chena mai impreare su tempus passadu e impreende imbetzes su trapassadu issu aiat nadu imbetzes de issu nesit, issu fit andadu imbetzes de andesit, o su passadu acculzu.

In ambos casos su passadu remoto est giustu, elegante, prezisu, a modu, mentras sos ateros tempos verbales sun inelegantes, isbagliados, inefficaces, male conzos.

Chie cheret iscrier su sardu si lu devet istudiare e leggere. Possibile chi no lis est bennidu in conca chio su passadu attesu esisist e bisonzat de l'impreare?

E ite limba isciatta cherimus torrare in bida?

A mezus leggere.





Bonas resistenzias.




NOSTALGIA

THATHARI , SU TRES DE LAMPADAS 2019 Nostalgia, est paraula grecana, cheret narrere, comente ischides tottu, dizizu de torrare an domo ...