venerdì 30 settembre 2011

SU PARADOSSO DE SA LIMBA: AUNIDI E DIVIDIDI.

THATHARI , su trinta de Capidanni 2011


Oe bos dia cherre faeddare de una fazzenda seria: coment'est custa cosa chi sa limba sarda aunidi e divididi a su matessi tempus?
No b'at nudda chi aunit zente de divessas bideas, classes sociales, edade, cultura, comente su faeddare sa limba sarda, de cale si siat variedade. Proade a faeddare in sardu a un ateru sardu e subitu azis apidu un'amigu.
E comente? 
Ca sa limba est su sinnale pius mannu de una appartenenzia a unu gruppu, su populu sardu. Est sinnale de identidade.

Faeddade cun  duos istudiosos de limba sarda e no ana a esser de accordu in nudda. E comente?

Ca sa limba est su sinnale pius mannu de sa identidade e puru de sa diversidade. Sos istudiosos pensan cì dognunu cun sa berritta sua in conca, no si faedana guasi mai, si no in sos addobios, o in sas rivistas, ei como in s'internet. Accò pruite sun sempre a nuzu. 

Ecco duncas chi sa limba sarda aunit sa zente semplize, su populu e dividit s'intellighenzia chi devet prima e tottu ammustrare chi donzunu pensat chin sa berritta sua.

Unu zaravagliu de su 1995
Pensade solu a sa chistione de cale limba impreare. Est antiga che brou. Imbetzes de narrer ladinu ladinu: faeddade, leggede, iscriide calesisiat variedade, donzunu difendet sas bideas suas: chie est in favore de sa LSC (LImba sarda comuna), chie cheret sa LSU (limba sarda unificada) , chie cheret sa LdM (limba de mesania) , chie la cheret cotta e chie la cheret crua.

In s'impertantu sa zente o sighit a faeddare e iscriere comente at sempre faedadu e iscrittu os ighit a ismentigare cussu pagu de sardu chi l'est imbardau dae chimbemiza annos de istoria.

Est unu paradosso de sa comunicazione ca a la narrer totta, sas emoziones chi pesat sa limba sarda sun gai profundas chi est difizile meda a imbarare calmos e tranquillos.

Fazile meda est cando si trattat de limba sarda a leare fogu comente sutta su maestrale...

Bisonzat de istare chietos e chircare, collire, iscriere, faeddare....Tenidebos contu.

Ecologia limbistiga



Thathari su 29 Capidanni, duamizas e undighi


SA MAYA SARDA (desnuda) 

Iscriet su filosofu americanu Gregory Bateson in “Verso un'ecologia della Mente”: si s’omine si fit abbistu chi devet rispettare sa terra ei su sistema in su cale vividi no fimis arrivados in s’oru de s’irroccamentu collettivu. 
Si sos puliticos de su Trattadu de Versailles a s’incras de sa prima gherra mundiale no si fin fattos beffe de sos tedescos forsis sos tedescos no aian fattu su ch’an fattu.
Cheret narrere chi b'at calchi cosa de revessu  in su modu chi s'omine leat zertas dezisiones o pretendet de opprimere sa terra ei sos ateros omines.

Goya: Maya desnuda.
Como, sa Regione sarda – Ras – at fattu custa legge subra sa unificassione de sa grafia de su sardu.
Est, et fidi, una cosa bona e giusta, un attu politicu de politica limbistica zertu, ma no limbisticu totalitariu: una cosa pro narrere: accò, sa regione sarda at sa limba sua, pro sos documentos suos, chie cheret - chie cheret - bi podet faghet referimentu..
Difattis, luego, su legislatore matessi avvertidi chi custa limba LSC – acrònimu de limba sarda comuna – at su solu iscopu de dare una limba “in uscita” pro sos documentos de sa Regione Autonoma de sa Sardigna. Custa legge no abbligat a nisciunu – nisciunu cheret narrer chi no soletantu sos sardos, totu sos sardos, ma puru sas iscolas, sas universidades, chie si siat-, continuat ad impreare sa limba chi cheret, sa limba chi connoschet.

Sa maìa est custa: fatta la legge trovato l’inganno

Pero bi sun persones chi pensan chi sa LSC est obbligatoria e obbligatoria devet esser - tantu pro nde narrer una - in sas Universidades  de Sardigna.


Como - gai paret, pro cussu ch'amus leggidu e intesu - chi calicunu, intro e fora de sa regione, ma mi paret mescamente intro de sa regione, zente chi diat aer massima repsonsabilidade e prudenzia in s'applicazione de sa legge e de s'ispiritu de sa legge, paret, a su chi naran, chi custa zente diat cherrer imporre dall'alto in modo autoritariu e no democraticu liberale, e duncas surretiziamente e totalitariamente, una limba dezisa - cun tottu su rispettu - dae chimbe  persones a taulinu.
Chena mancu una taula rotonda nazionale, pro narrere. Gai su tantu e discutere unu pagu, su tantu de unu contentino.



Custu - si cumprendet bene - est unu atteggiamentu chi niuna persona libera e chi pensat cun sa conca sua podet azzettare.
Ca, una cosa est a incoraggiare, incoraggiare no obbrigare, s'usu de una variedade super partes, atera cosa, e atera violenzia, pretendere de obbrigare sos zittadinos a imprear una limba anziche sa issoro propria.

Infattis sa legge no lu dimandat e no lu cheret.
Bastat de si la leggere, e creo chi totu ischimus leggere, in italianu e in sardu.



Chie si fit illusu chi sa LSU fit unu passu addainanti e no unu passu insegus s’est devidu pensare de s’illusione sua.


Picasso: Guernica.


Sa maìa est custa puru:  chi in dogni chistione importante no si chircat de andare de accordu, ma de imporre, de ispaccare, de dividere, cun dezisiones de paghizzeddos subra sa maggioranzia. Arrazze e democrazia.  Arrazze de rispettu de sa diversidade. Arrazze de rispettu de sa libertade de ispricare e impreare sa limba mama sua.

Chentu concas chentu berritas.

Sa pius parte de sos sardos s’ana leggidu sa legge e l’ana cumpresa puru 'ene. Ma accò chi bi sunu sempre sos pius realistas de su re (sa legge regionale): ei custos naran:

 “Ebbè como tenimus sa LSC,  bellu diat esser chi donzunu continuat a faeddare, pardòn, a iscriere,  sa limba sua, comente at fattu finza a oe. Dae como innantis , imbetzes, faghimus chi si unu cheret iscrier in limba lu devet faghere segundu sa legge regionale. Si devet imparare – a sa sola, ca nisciuna iscola insinzat su sardu e mancu e tottu sa LSC – sa limba “in uscita” de sa regione sarda, chelfente o nolente.”
Pierre Puvis de Chevannes: Ragazze al mare.

Segundu sa LSC sos logudoresos chi creian chi sa limba issoro de su connotu fit sa limba illustre de Sardigna si cheret iscriere como,  tian dever iscriere: “figiu pro fizu,  fogia, pro foza” e ateras amenidades.

Como si sa regione lu cheret faghere, pagu male, ma chi calicunu penset chi si potan obbligare totu sos sardos a iscriere – no nemus a faeddare, ca bi diat cherrer unu carabineri in dogni ciarra, arrejonamentu e cuntrestu – in sa limba de sa regione sarda, custu est un arrejonamentu chi “zirriat vendetta addainantis a Deus”.






No solu sos sardos deven continuare a faeddare e iscriere comente mandigan ma tiad essere unu genocidio culturale de omologare totas sas bellas e molteplices variedades de sa limba sarda – dae Orgosolo a Tempiu, dae Piaghe a Bosa, dae Tortolì a Iglesias, dae Ulìana a Sas Istintinas a una variedade burocratica chi no esistit in logu si no in sa conca de chie l’at inventada.

Munch: L'urlo.


 S’ingresu LSU a su tempus de Ishakespearru no bi fit!

Est comente chi a Ishakespearru l’esserene nadu: “Aisetta, aisetta, chi sa limba ingresa no est ancora omologada. Aisetta a iscriere sos sonettos, Macbeth e Amleto e Giuliu Cesare, mi chi sa limba no est galu unificada.” Ishakespearru chi de sa limba unificada no si sonniat nemmancu, at iscrittu sos pius mannos capos de opera de su mundu pensende:” deo iscrio in sa limba chi connosco e chi impreat donzunu si, poi si si la cheren accontzare chi si l’accontzen sos gramaticos, a mie ite m’interessat?”.
Grasces a Deus gramatigos galu no bi nd’aiat.



Sas istituziones pubblicas deven fagher totu su chi poden pro tutelare, valorizzare, incoraggire, garantire sa diversidade limbistiga de ogni sardu.
Diversidade no cheret narrer poveresa, cheret narrer ricchesa. 
Si ai custa ricchesa bi cherimus annanghere sa limba ufficiale de Regione Sardegna, bene ennida, ma no chirchet de istudare sas limbas e sas iscritturas de su populu. 

Sa limbas sunu chei sas piantas, chei sos animales, sunu parte manna de sa diversidade ecologica e mentale de su pianeta.


Preservare sa diversidade limbistiga no est solu un’attu de curaggiu e de ecologia limbistiga est un attu de ecologia mentale.

Chie no cumprendet custu no si podet occupare de limba e de limbas. Devet fagher atteru. Su ragionieri, su geometra, s’impiegadu de s’anagrafe, ma no si devet occupare de limbas,  ca faghet dannu.

Gericault, La zattera della Medusa.

Custos fanaticos de sa LSC pius realistas de una RSU e de sa RSA no ischin mancu dae attesu ite rappresentat abberu sa diversidade limbistiga. Ma bo l’imazinades unu de Orgosolo chi iscriet sa limba sua in LSC? E ite nde diat ischire su limbista de sa particularidades foneticas de s’Orgolesu? Devet andare a Orgosolo pro l’intendere ? Pro lu cumprendere?

Faeddantes e limbistas cheren sa diversidade, sa diversidade ecologica no s’omologazione, su genocidio culturale.

O cherimus torrare a faghere in Sardigna nois sardos e totu su matessi  errore chi at fattu s'istadu Italianu contr'a sas limbas regionales, sardu cumpresu?

Sos faeddantes aman sa limba issoro e sos limbistas aman totas sa limbas e pius bi nd’at e mezus est. Est comente chi un d’una zittade ma chimbe miza feminas/o mascios  ma su legislatore dezidit: dae cras podides fagher fizos ( os u chi bos aggradat) solu cun sa femina/ oc un cussu masciu  chi at dezisu su re, sas ateras feminas/ o mascios  no poden piu fagher fizos in ateru modu. E ite nde narades?
Botticelli-Venere-Galleria Sabauda (Web)

Sua maestade: s’usu, su connottu.

Sa limba italiana no l’at dezisa s’istadu, ma sua maestade su S’USU limbistigu de sos faeddantes, su connottu. Sa limba inglesa no l’an dezisa sos gramaticos, ma sos faeddantes. E gai su sardu, si sardu devet esser e devet vivere, an at a esser sos faeddantes-iscrientes a dezider cale sardu impreare. Su connottu issoro, chi si faghet dogni die, democraticamente.

Tantu pius chi est sa legge matessi de sos realistas chi tutelat  “dogni variedade de sa limba sarda a dogni livellu”.

Ite b’at de aggiunghere? Ite b’at de cumprendere?

Amus a esser liberos de iscriere in sa limba de  su connotu de onzunu o amus a esser obbligados a istudiare totu sa etimologia latina (?!?) de su sardu?

Tenidebos contu, iscriide in sa limba chi bos aggradat.

G.A. Sartorio, La Gorgone e gli eroi.
E chie cheret iscrier in LSC liberu e padronu, ma no li enzat a conca chi si potat obbligare nisciunu a fagher cussu chi sa legge matessi no dimandat ca no lu  podet dimandare. 
Sa limba la faghet su populu impreendela no sos edittos burocraticos. 
A mezus intendere.


mercoledì 28 settembre 2011

DICIOS MAL'INTERPRETADOS: "FAEDDARE LADINU"

Thathari, su 28 de Capidanni 2011

SOS DICIOS

Sa sabiesa de unu populu est iscritta in sos dicios.

Sos dicios sunu chimai, bi nd'at a mizas. Su calonigu Giuanne Ispanu de Piaghe nd'aiat ammanizzadu duamiza e seschentos, ma si puru interessantes abberu, sunu una parte minore de su corizone tostu de sa limba. Deo so cumbintu che in sa limba sarda no b'at mancu de deghe-bindighimiza dicios, assu nessi. Nde so cumbintu ca chimbemiza pius o mancu los amus già collidos e meda sun sos libberos chi   presentan sos dicios sardos.


Ite sun sos dicios totu l'ischimus: "detti, modi di dire, espressioni idiomatiche". Sinonimos de "diciu" in sardu sun: "pro unu paragone", "modu e narrere", "paraula". 
B'at dicios chi sun faziles a si cumprendere: "No nares mai de cust'abba no ap'a buffare" inue s'iscopu metaforicu est trasparente.
Ateros sun pius difiziles, ma no meda: "Già ti l'as postu su inu in friscu" inue s'epressione est "ponnere su inu in friscu" custa l'amus a giamare "espressione idiomatica o metafora" chie cherete narrere: "mettersi nei guai con le proprie mani".
Ateros  ancora sunu in suspu, suttamatafora, inue toccat de essere aintro in sa cultura de su populu: "Santa rughe est cusat chi nd'at bogadus'oju a santa giusta" inue b'at duas allegorias: Sa santa rughe est su inari e santa giusta e sa giustizia, nde cunsighit chi su inari nde ogat s'oju a sa giustizia.

Imazinedda de Santa Rughe ( fonte: internet)

Poi b'at dicios chi sunu comunes meda ma male interpretados, de unu de ustos cherimus faeddare oe.

Su diciu de oe est: "faeddare ladinu".

Totu chena eccezione interpretan custu modu de narrere comente : "parlare latino" in su sensu de "faeddare giaru" inue diad esser su matessi che "parlare franco".
Apparentemente sa cosa paret accabada cun custa esplicassione. Ma sa prima impressione est frequente cussa isbagliada.
"Ladinu" benit dae su sardu "ladu" chi cheret narrer "paris, lisiu" italianu "piano, piatto, liscio" comente "pane ladu", "pedra lada" "limbi-ladu"; "faeddare ladinu" duncas sinnificat "faeddare pianu, lisiu, erettu, chena imboligos". Pero, sigomente totu semus pius realistas de su re, accò chi semus cuntentos meda de affianzare sa limba sarda cun sa limba "latina" e duncas sa etimologia popolare est bennida naturale "faeddare giaru comente in latinu".
Si est beru comente est beru chi in Sardigna prima de sos latinos bi fin sos punicos, e prima de sos punicos sos fenicios, e prima de sos fenicios sos nuragicos, puru chi su paleo-sardu esseret limba sorre - sorre, no fiza - de su latinu, ecco chi tantu ladinu ladinu su latinu pro sos sardos no lu fit tantu e tantu.
"Faeddare ladinu" currispondet a s'inglesu "speak plain" chi i italiano cheret narrer "parlare piano, liscio, senza intoppi, chiaro".

In conclusione aggiunghimus sa paraula "ladinu ladinu" est a narrer "chiaro chiaro", "paro-paro" comente naran in Roma, "plain" chi poi est sa matessi paraula de "pianura" "cosa lisia e piatta, chena intoppos" "lada".

Muneda de probabile periodu giudicale. 
Ah, un' urtima cosa: "parlar chiaro" in sardu si narat puru " a sa sarda", "senza tanti giri di parole, "erettu, erettu".

Cherides sighire a pensare chi "faeddare ladinu" cheret narrer parlare "latino"? A piaghere 'ostru.

Tenidebos contu, sos tres lettores.



martedì 27 settembre 2011

Etimologia semitica - SU IRGU MARRAS

Una 'orta - Sardegna Mediterranea, Abrile 2003, - I lampi del bue marino, parole e leggende sarde intorno alla foca monaca - apo iscrittu subra sas leggendas sardas subra a su Biju Marinu o Bikru marras o Irgu marras. Naraio de s'origine leggendaria de su lumene de sos lampos marinos chi a sa fine e s'istiu si poden bidere in sas costas de Sardigna. E naraio comente s'attribuzione de sos lampos marinos a su biju marinu, o ikru marinu, sa "foca monaca", fit devidu a antigas leggendas chi sun puru menzionadas dae Leonardo in su Codice Atlanticu sou.
Ancora no aio leggidu Giovanni Semerano ei sos tribaglios suos subra sas origines semiticas de s'indeuropeo (Le origini della civilità Europea, Olschki, Firenze, 1984-1994) . Poi de aere consultadu calchi dizionariu de antiga assiriologia, sumeru e accadicu in palticulare, apo cumpresu cussu chi i' su 2003 ancora no fio arrivadu a cumprendere. Est a narrere su pruite de custa identidade de lumene tra sa foca monaca ei sos lampos marinos o bijos marinos.

Sa dimanda chi tando m'aio postu fit: proite su lampu dei sa foca monaca ana su matessi lumene? Sa risposta tando fit bistada: ca su lampu est attribuidu a s'oju de su biju marinu. Custa est sa riposta chi ma'aiat dadu mama: "si ciama iggiu marinu ca lu iggiu marinu manda lampi cu l'occi manni soi" . E fit puru cussu chi iscriiat Giuseppe Dettori in su Glossario sou. E mi fio cuntentadu de cussa risposta. Oe apo cumpresu una cosa de importu mannu meda: su mito est s'ispia ma no s'eplicassione de unu fenomeno naturale.
Su mito est solu s'eplicassione de una incongruenza semantica o cognitiva.
B'at sempre ateru sutta.

Sa risposta - comente e sempre - m'est arrivada a pianu a pianu, a bell'a bellu, diad essere: prima apo idu chi tempesta in sumero si narat: marras, propriu gai, cun sa s finale e tottu! E m'est balenadu est su casu de narrer un'intuizione: e si irgu marras no cheret narrare "foca monaca", biju marinu, ma "lampu de tempesta"? Sa cosa fit interessante meda ma anocra no aìa sa risposta.

Poi, un'atera die, calchi mese appustis, cando no bi fia mancu pessende apo abbojadu un'atera paraula in d'unu dizionariu de siriaco. Sa paraula fit Birgu, e su sinnificadu fidi? "lampu", "lightning" , ca su dizionariu fit in siriaco-inglesu. Pro nos cumprendere, su siriacu est su fizu erettu de su accadico, s'accadico est s'erede culturale e limbistigu de su sumero e sa prima limba semitica.

Foca monaca del Mediterraneo (E.Coppola - Panda Photo)
Su biju marinu o irgu marras , alias Monachus monachus ( Fonte : wwf:it )
Birgu marras, adduncas in sumero-siriaco-accadico cheret narrere: "lampu de sa tempesta". Sa vicinanza sonora de birgu marras e de su nuoresu "bigru marinu" "vitello marino" at fattu su restu. Est naschida una identidade tra birgu marinu e birgu marras ca birgu marras (sumero-accadicu) aiat perdidu su sinnificu sou originale.

Chena contare chi baraqu in accadico cheret narre a lampizare [cfr. it. bagliore, ebr. balag (Semerano, 1994, Dizionario etimologico della lingua latina)]

Custu mi at affortisciadu in sa cumbinzione chi sas paraulas, a prima e tottu chern narrere propriu su chi si afferini: su ikru marras est "su lampu de sa tempesta" s'attribussione a su Birgu marinu est sa etimologia popolare cando birgu marras no est bistadu pius cumpresu dae sa zente ca sa limba antiga, prezisa a su sumero accadicu si che fit morta de su tottu.

I su matessi articulu mi fio imprommissu de investigare subra s'origine de "baleno" e "balenare", chi benit assimizada a sa paraula "balena" chi b'intrat comente fortsi su "biju marinu" pro attribuzione e assimizu. Custa orta sa risposta est bistada pius fazile: in accadico bararu, e poi in babilonese balanu cheret narrer ite segund'a bois? Lampizare, "lampeggiare" i' su sensu de "luccicare, risplendere" "to glimmer, to shine" chi est propriu cussu chi faghen sos lampos de attesu, a sa fine de istiu.
A nos bider sanos.


UNU DICIU PRO MELEDARE: cando si finit si finit totu, puru s'abba 'e su mare. (tutto è destinato a finire, anche l'acqua del mare, che pure sembra infinita).

domenica 25 settembre 2011

No ba't limba chena poesia.

Sa luna, bida da sa biddighedda de Lollove (15 animas), Nuoro.
Thathari, su 25 de Capidanni Duamizas e undighi.


Sigomente no esistit limba chena a poesia - siat puru in caratteres minudos - accò una poesia in limba. No est sa prima ch'apo iscrittu ma est sa prima (e s'urtima ) ch'at apidu unu riconnoschimentu. Ma sa poesia benit dae su coro, no est pro sos premios;  est pro sos atteros si nde potan leare accunortu e benefiziu.




Pitulera luna.

Pitulera luna,
curriola, iscabada,
ch'ispassizas serente
sos prados
de lughe aundados;
chi endes sonnios maniatigos
a sabios e a mannos,
imboligados in fozas de murta,
frimmadi, aiscurta:


Pasadi unu pagu, inoghe,
affacca ai custa funtana
ue abbojan fittianas
pantasimas, panas, janas,
animas remitanas
in chirca e accunortu.


Nara, dias poder frimmare tue
un'anima troppu a tie simizante,
chi arresetu no agatat in logu?

(Menzione ispeziale Premiu de  Uthieri, 1996)

sabato 24 settembre 2011

Bisonzu 'e limba, bisonzu 'e integridade de sa persone.

Su bisonzu de sa limba abbandonada est su bisonzu de s'integridade de sa persone.

Su mundu consumista-capitalista-volgarizzante-televisisvu-barbarizzante-analfebitazzante cheret chi siemus totu che pare, cunformistas e ignorantes.
Sa sabiesa de sos mannos no at nudda ite faghere cun custu mundu. Custu est unu mundu de cartapesta ed est destinadu a sa ruina.
Sa zente no ischit pius a cale ala si dare ca at perdidu sos referimentos de su passadu, ma cussos referimentos no poden torrare in bida.
Su cristianesimu est forte meda ma est una religione chi narat una cosa e faghet su contrariu. Sa zente no creet pius in nudda ma at bisonzu de sa metafisica ca si no est leada dae su disisperu. Sa familia est debile ma est su nidale de sa persona. Niune podet fagher a mancu de sa familia.
S'istadu, sa nazione, sa patria no contana che a primu, ca s'istadu medas bortas est unu coccodrillu chi ti furat su inari dae busciacca in tassas e affoghizos.

B'at zente chi sa'accuntentat de su ballud tundu e de coro in limba sarda, ma sa cultura sarda est atera cosa: est puru Antonio Gramsci, Emilio  Lussu, Giuseppe Fiori, Enrico Berlinguer, Salvatore Satta, Grazia Deledda, Salvatore Cambosu, Antoninu Mura Ena, Gavino Ledda. Su folklore est su pizu superficiale de sa cultura, sutta b'est sa poesia orale, su cuncordu, sos poetes, sos contos de foghile, sas usanzias, su tribagliu, sa vida de omines e de feminas.

Su bisonzu de una limba mama, furisteros in terra insoro.

Unu sardu chi no faeddat e cumprendet sa limba sua est un furisteri in domo sua. Custu est unu sentimentu de istraniamentu, de alienazione. Semus totu alienados. E no b'at bisonzu de tribagliare in fabbrica pro esser alienados. Alienada est cale si siat persone chi si sentit furistera a isse matessi, alienada dae sa terra e dae sa cultura.

E ite diat esser tando custu bisonzu de limba chi cant'e pius persones mustran a dies de oe?
In tempos de omogeneizzazione culturale e de cunformismu sociale e politicu sos individuos sun pesados comente sas berbeches e tando pro no esser omologados sos individuos chircan sinnos de identidade individuale. Su simbulu pius mannu de sa identidade - est a narrer de sa individuazione personale, chi est unu caminu chi dogni persone devet accabare si cheret esser un'omine cumpletu .

Sa catastrofe antropologica chi naraiat Pier Paolo Pasolini a propositu de sa fine de sa cultura rustica italiana est chi cussa cultura fit una Cultura e no est bistada sostituida. Sa cultura contemporanea est unu grande circo seduttivo-comunicativo-politico-mediatico. Sa zente bi restada abberalada e imbambolada comente sa musca i su chelu de su ranzolu.

Sos ultimos vinti annos de s'istoria politica e sociale italiana sun bistados devastantes pro sa cultura e pro sa soziedade zivile. Soa malos ana leadu su guvvennu e sos omines tribagliadores e onestos ana perdidu sa ghia pulitica e culturale ca tottu si sunu omologados a su carru de sos binchidores mediaticos.
Sa sinistra at perdidu s'identidade e sas peraulas de lotta - tribuagliu, giustissia, libertade de s'omine, dignidade de sa persone, dirittu a s'istruzione, dirittu de sos meritorios.
Pro no restare a bucca abberta isettende un'atteru imbroglione mass-mediaticu sa zente devet incuminzare a pensare cun sa conca issoro e no cun sa conca de sos mafiosos in bestires de sa duminiga.

S?italia est unu paese digrasciadu chi at umiliadu sa giustiscia e s'onestade ma già lu naraiat Dante in su 1300: Ahi serva Italia, di dolore ostello. E  nois podimus puru annanghere: ahi serva Sardigna, de teraccos albergo.

Pro concluire, su bisonzu de limba est SU BISONZU DE INTEGRIDADE DE SA PERSONE chi no supportat de tenner zonas de s'anima in umbra. Sa limba est su modu de bogare a sa lughe de su sole una parte importante de sa personalidade nostra: s'attaccamentu a sa terra, a sas raighinas, a sos mannos nostros chi sun bennidos a primu nostru.
Unu podet fagher finta de nudda ma no bivit bene si no reconnoschet sa persona sua INTEGRA e no segada a bicculeddos: spettatore, elettore di sinistra (o di centro, o di destra) , consumatore, automobilista, utente, illuso....

Codronzanos, S' Abbadia de Saccalza ( XI seculu )
UNU DICIU PRO MELEDARE. si cando si pesat su entu no bentulas de istare in sa'rzola ti nd'impudas. (se quando si leva il vento non separi il grano dalla pula nell'aja, ti pentirai a lungo, significa che bisogna fare ogni cosa al momento opportuno, si dice anche: passat ora, passat puntu)

venerdì 23 settembre 2011

Kisuras, sinnales de lacana.

S'Ulumedu (Thathari): muraglione megalithicu de Monte Baranta.
Thathari, su vintitres de Capidanni Duamizas e undighi



Bos aio imprummissu de bos ispricare proite custu blog si narat "Kisuras". Kisura currispondet,   ma no benit dae, assu latinu "caesura". Una kisura in sardu est unu "segnale di confine" chi podet essere cale si siat cosa: una pedra e lacana, unu sulcu, una kijura de mata (una siepe) o de ru (rovo), unu mururdu (etim. muru-burdu, muro di confine, ingl, border, it .  bordo. In Mara  (Thathari) si narat "ponebi una kisura" pro narrer "metti un segnale di confine".
Ki sura benit dae su sumericu kisura e cheret narrer: cosidura de sa terra. Ite ateru faghian a pessare sos primos confines territoriales si no a cosiduras?
Deo custu l'apo bidu cunfrimmadu in d'unu sonniu inue sas lacanas fini appresentadas comente kosiduras de unu estire, apo cumpresu su chi fit sa kisura-caesura.


Kisura est imparentadu cun sutura, suturare, sutra, sura,  cosidura, cosire, kamasutra ( "cosiduras - (libberos) de sas uniones matrimoniales -kama dae sumericu kamu, unire, co-juare ). Cosidura est su matessi che co-sutura.

UNU DICIU PRO MELEDARE: No mi dispiaghet chi morzo ma chi morzo imparende. (non mi dispiace di morire ma di morire avendo ancora molto da apprendere)

Dae Monte Baranta ( S'Ulumedu, SS )

giovedì 22 settembre 2011

SA RECUIDA ( A COSA SERENDIPITOSA 'USTU 'ELU).

Pinnadellos Phoinikesos contr'a s'oju malu.
Thathari, su vintiduos de Capidanni 2011

A cosa serendipitosa custu internette. Aìo perdidu su blog meu e como l'apo agattadu. No si nd'est abistu niune, mancu male. Sun barigados duos annos e como torramus a iscrier in sardu a nou. Diat essere ora de lu fagher connoscher a calchi amigu a bider ite nde pessat.
Si sa cosa interessat podet andare addainanti. Siat comente si siat, deo ap'a sighire a iscriere in limba. E forsi puru in ateras limbas. Amus a bidere.
Saludos, a mezus bidere.

 UNU DICIU PRO MELEDARE: Santa rughe est custa chi nd'at bodadu s'oju a santa Giusta. (Diciu - detto, giudizio, in suspu o est a narrer suttamatafora, per chi ha orecchie da intendere: Il denaro corrompe anche la giustizia, cfr. Mr Kaymano forzitalico)

NOSTALGIA

THATHARI , SU TRES DE LAMPADAS 2019 Nostalgia, est paraula grecana, cheret narrere, comente ischides tottu, dizizu de torrare an domo ...