domenica 22 luglio 2012

su male est nezessariu?

Thathari, su 22 de Triulas, duamizas e doighi.

Su male est nezessariu?

Cando fimis andende a s'ispidale in sa radio b'aiat unu filosofo chi fit faeddende de sa nezessidade de su male. Sa cosa no m'est piaghida e fit ranziga meda, ca custa fit un'atera coincidentzia mala.

Sa nezessidade de su male. Nachi un'istudentessa cando su professore l'at nadu chi su male fit nezessariu ca est s'atera cara de su bene e de sa vida l'at abaidada incredula, si nd'est pesada abolotada e si ch'est fuida lassendelu a sa sola.

Su professore (no isco chie fit) naraiat chi est difitzile meda de atzettare cust'idea chi su male est parte de sa vida e chi no bi podet esser vida, ne libertade, chena su male. 

E naraiat una cosa importante meda, chi bisonzat de cumprender si no cherimus imbagliare totu: no solu su male est in su mundu, ma su male est intro de a nois.

Est una cosa chi podet bene cumprender chie at leggidu su liberu famadu de William Golding "Il signore delle Mosche" (Lord of the Flies) inue una chedda de pitzinnos de una banda musicale de un'iscola inglesa est prezipitada in d'un isola deserta e a pian a pianu diventan selvaggios e cuminzan a si ochire pari pari.
Su messaggiu est chi su male est in s'omine e chi sa ziviltade est s'unicu remediu contr'a sa barbarie e a s'istintu.

S'omine faghet su male comente s'abe faghet su mele, narat Golding in d'unu saggiu "Deo so unu favolista".

Est beru chi nois devimus seberare intr'e su bene ei su male chentu oltas su die comente narat su regista de B movies John Carpenter, ma su male chi nos benit dae sa vida cussu no, no lu podimus iscansare.

S'indifferentzia de su mundu a sos males de s'omine.

Un'atera cosa chi colpat cando semus iscuttos dae sos males de sa vida est s'indifferentzia de sa natura e de su mundu: iscuru a chie at male, narat su diciu.

E tando chelzo serrare custu breve post cun d'una poesia de unu grande poete inglesu-americanu de su noighentos, Wystan Hugh Auden "Musèe de Beaux Arts".

Pieter Bruegel su Betzu, "Paesaggiu cun sa rutta de Icaro" (c, 1558)  ,
Museu Reale  De Sas Bellas Artes de su  Belgio.


Sa poesia leat unu pintu de Brughel "Sa falada de Icaro" pro fagher a bider comente totu su mundu sighit su corsu sou , indifferente, mentras chi s'individuu est aggranfadu dae su male. Si abbaidades su pintu e bos leggides sa poesia azis a cumprendere. S'anca de Icaro chi iscumparit in s'abba est in basciu a dresta de su pintu, sutt'a su naviju.

Bo' la giro in inglesu e cun sa bortadura mia in limba sarda :


About suffering they were never wrong, The Old Masters;


About suffering they were never wrong, 
The Old Masters; how well, they understood 
Its human position; how it takes place 
While someone else is eating or opening a window or just walking dully along;
How, when the aged are reverently, passionately waiting 
For the miraculous birth, there always must be 
Children who did not specially want it to happen, skating 
On a pond at the edge of the wood: 
They never forgot 
That even the dreadful martyrdom must run its course 
Anyhow in a corner, some untidy spot 
Where the dogs go on with their doggy life and the torturer’s horse 
Scratches its innocent behind on a tree.


In Breughel’s Icarus, for instance: how everything turns away 
Quite leisurely from the disaster; the ploughman may 
Have heard the splash, the forsaken cry, 
But for him it was not an important failure; the sun shone 
As it had to on the white legs disappearing into the green 
Water; and the expensive delicate ship that must have seen 
Something amazing, a boy falling out of the sky, 
had somewhere to get to and sailed calmly on.



Cantu a su suffrire no imbagliaian sos Mastros Antigos


(W.H. Auden)


No imbagliaian, no, cant’ a su suffrire
Sos Mastros Antigos, cantu ‘ene la cumprendian issos
Sa cundiscione ‘e s’omine; comente tenet logu
Mentras chi calicun’atere est manighende o accerendesi a una ventana
O appenas caminende a s’istracca
Comente, cando in devotzione e cun passione sos mannos isettan
Sa naschida miraculosa, bi deven esser sempre
Pitzinnos chi no cherian propriamente a suzzedere, pattinende
Subra unu laghittu i’ s’oru de unu buscu,
No si sun mai ismentigados
Chi puru su marturizu terribile deve fagher su cursu sou
De calchi manera, in d’unu kuzone, in calchi logu bruttu,
Inue sos canes sighin sa vida de canes issoro, ei su caddu de su torturadore
Si rattat su ‘e segus sou innozente contr’a un arvure.

In s’Icaru de Brueghel, pro narrer, comente totu si ‘oltada
Bastante chietamente dae su disacattu; su giualzu podet
Aer intesu s’abolotu, su tichirriu ismentigadu
Ma pro issu no fit una faddida importante; su sole bettaiat rajos
Comente deviat subra sas ancas biancas isparendeche in sa irde
Abba; ei su naviju caru e diligu chi devet aer bidu
Calchi cosa de restare a bucc’abberta, unu picioccu falendende dae su chelu,
Aiat calchi logu de andare, sighesit a navigare a bell’a bellu.




DICIU ANTIGU: Ne-j su male durat, ne-j su 'ene. 


NOSTALGIA

THATHARI , SU TRES DE LAMPADAS 2019 Nostalgia, est paraula grecana, cheret narrere, comente ischides tottu, dizizu de torrare an domo ...