martedì 27 settembre 2011

Etimologia semitica - SU IRGU MARRAS

Una 'orta - Sardegna Mediterranea, Abrile 2003, - I lampi del bue marino, parole e leggende sarde intorno alla foca monaca - apo iscrittu subra sas leggendas sardas subra a su Biju Marinu o Bikru marras o Irgu marras. Naraio de s'origine leggendaria de su lumene de sos lampos marinos chi a sa fine e s'istiu si poden bidere in sas costas de Sardigna. E naraio comente s'attribuzione de sos lampos marinos a su biju marinu, o ikru marinu, sa "foca monaca", fit devidu a antigas leggendas chi sun puru menzionadas dae Leonardo in su Codice Atlanticu sou.
Ancora no aio leggidu Giovanni Semerano ei sos tribaglios suos subra sas origines semiticas de s'indeuropeo (Le origini della civilità Europea, Olschki, Firenze, 1984-1994) . Poi de aere consultadu calchi dizionariu de antiga assiriologia, sumeru e accadicu in palticulare, apo cumpresu cussu chi i' su 2003 ancora no fio arrivadu a cumprendere. Est a narrere su pruite de custa identidade de lumene tra sa foca monaca ei sos lampos marinos o bijos marinos.

Sa dimanda chi tando m'aio postu fit: proite su lampu dei sa foca monaca ana su matessi lumene? Sa risposta tando fit bistada: ca su lampu est attribuidu a s'oju de su biju marinu. Custa est sa riposta chi ma'aiat dadu mama: "si ciama iggiu marinu ca lu iggiu marinu manda lampi cu l'occi manni soi" . E fit puru cussu chi iscriiat Giuseppe Dettori in su Glossario sou. E mi fio cuntentadu de cussa risposta. Oe apo cumpresu una cosa de importu mannu meda: su mito est s'ispia ma no s'eplicassione de unu fenomeno naturale.
Su mito est solu s'eplicassione de una incongruenza semantica o cognitiva.
B'at sempre ateru sutta.

Sa risposta - comente e sempre - m'est arrivada a pianu a pianu, a bell'a bellu, diad essere: prima apo idu chi tempesta in sumero si narat: marras, propriu gai, cun sa s finale e tottu! E m'est balenadu est su casu de narrer un'intuizione: e si irgu marras no cheret narrare "foca monaca", biju marinu, ma "lampu de tempesta"? Sa cosa fit interessante meda ma anocra no aìa sa risposta.

Poi, un'atera die, calchi mese appustis, cando no bi fia mancu pessende apo abbojadu un'atera paraula in d'unu dizionariu de siriaco. Sa paraula fit Birgu, e su sinnificadu fidi? "lampu", "lightning" , ca su dizionariu fit in siriaco-inglesu. Pro nos cumprendere, su siriacu est su fizu erettu de su accadico, s'accadico est s'erede culturale e limbistigu de su sumero e sa prima limba semitica.

Foca monaca del Mediterraneo (E.Coppola - Panda Photo)
Su biju marinu o irgu marras , alias Monachus monachus ( Fonte : wwf:it )
Birgu marras, adduncas in sumero-siriaco-accadico cheret narrere: "lampu de sa tempesta". Sa vicinanza sonora de birgu marras e de su nuoresu "bigru marinu" "vitello marino" at fattu su restu. Est naschida una identidade tra birgu marinu e birgu marras ca birgu marras (sumero-accadicu) aiat perdidu su sinnificu sou originale.

Chena contare chi baraqu in accadico cheret narre a lampizare [cfr. it. bagliore, ebr. balag (Semerano, 1994, Dizionario etimologico della lingua latina)]

Custu mi at affortisciadu in sa cumbinzione chi sas paraulas, a prima e tottu chern narrere propriu su chi si afferini: su ikru marras est "su lampu de sa tempesta" s'attribussione a su Birgu marinu est sa etimologia popolare cando birgu marras no est bistadu pius cumpresu dae sa zente ca sa limba antiga, prezisa a su sumero accadicu si che fit morta de su tottu.

I su matessi articulu mi fio imprommissu de investigare subra s'origine de "baleno" e "balenare", chi benit assimizada a sa paraula "balena" chi b'intrat comente fortsi su "biju marinu" pro attribuzione e assimizu. Custa orta sa risposta est bistada pius fazile: in accadico bararu, e poi in babilonese balanu cheret narrer ite segund'a bois? Lampizare, "lampeggiare" i' su sensu de "luccicare, risplendere" "to glimmer, to shine" chi est propriu cussu chi faghen sos lampos de attesu, a sa fine de istiu.
A nos bider sanos.


UNU DICIU PRO MELEDARE: cando si finit si finit totu, puru s'abba 'e su mare. (tutto è destinato a finire, anche l'acqua del mare, che pure sembra infinita).

Nessun commento:

Posta un commento

NOSTALGIA

THATHARI , SU TRES DE LAMPADAS 2019 Nostalgia, est paraula grecana, cheret narrere, comente ischides tottu, dizizu de torrare an domo ...