mercoledì 18 gennaio 2012

CURSU DE LIMBA: SAS CONGUNZIONES

Thathari, su 18 de Ennalzu 2012

Grammatiga: custas invisibiles congiunziones

Grammatica de sardu tedesca.

Sas limbas mescamente orales e populares comente sa limba sarda no an apidu sa fortuna de aer chimai istudiosos chi apen iscrittu grammaticas meda. E gai no est fazile, mancu chirchende in sas grammaticas de sa limba, de acciapare totu cussu chi servit pro si podet ispricare comente si toccat in sa limba nostra.

Est una difficultade chi podet essere barigada cun d'unu pagu de impignu. Toccat però de leare sas cosas cun seriedade e cun pascenscia.

In calchi liberu de academicos sardignolos amus leggidu una cosa chi no istat ne in chelu ne in terra: ed est custa: 

Sa limba sarda diat esser povera de congiunziones?

Bos poto assegurare chi - limbisticamente faeddende - custa est una fesseria manna cantu unu nuraghe.

Diffattis, a bene ischire e a bene chircare, sa limba sarda at tottu sas congiunziones chi li servin pro fagfher testos e discursos complicados cantu in sas ateras limbas, su fattu est chi custas paraulas-congiunziones chi servin pro kameddare sas frases umpare sunu pro sa pius parte sepultadas in sa limba orale e si mi sezis sighende, s'iggiantu no istemus meda attentos a sa limba faeddada no amus mai ischire  e iscoberrere sas paraulas-congiunziones.

Ma sa limba faeddada naschit e morit in su faeddu matessi, niune la registrat, mancu sos limbistas, chi diat esser puru su compitu issoro.

Como, m'azis a narrer bois, e ite li faghet si una limba morit? Zeltu, dae su puntu e vista de s'eternidade no li faghet nudda, ma pro sa galidade de sa vida de cussos chi sun bios, beh, li faghet meda, ca viven peus e peus si ch'andan.

E  duncas, cale sun custas congiunziones goi invisibiles?

como bo nde presento calicunas tipicas de sa limba orale chi est difizile meda chi acciapedas in nisciuna grammatica de sa limba sarda.

custas semplices las podides agatare:

semplices:

e, ma, ca, proite, ca proite, comente, comente chi, che, ne...ne, oburu, nemmancu, fintzamentas, cando, assumancu, de manera de, pro su fattu chi, pro cussu, eppuru, 

alfabeto Anglosassone
ma ite cheren narrer custas paraulas?

  • s'iggiant'est chi;  piusapprestu ; cun totu sas rejiones; a totu mal andare; a cand'a s'ultimu; bellu diat esser si; bell e'gai; pro gai e pro gai ;  siat comente si siat ; ,e pro cuss'est chi; ,cun totu chi;  bidu chi;  antzis ; est a narrer; diffattis; a narrer sa veridade;  duncas; ell'e tando;  in s'impertantu; cant'e cantu; tando; dae cuss; cun cussu chi;  s'incappat; ponimus chi;  sigomente; dadu chi;  pro chi (affinchè); mancarri puru; mancarri;  puru si; goi....chi; appenas ch; ,mentras; prima de; poi chi;  appustis de; peus de; a peus chi;  guasi chi; francu de;  foras de; s'etzi; petzitantu, bastu chi, bastet chi, 
Beh, sun totu congiunziones, ma non bos sonniedas de las acciapare in sas grammaticas!
Sa limba est cosa bia e solu iscultende sa zente cando l'impreat si podet cumprendere abberu coment'est fatta.
Ma si no dedicamus omines preparados e limbistas preparadaos a cumprender sa limba nostra ite podimus aisettare dae su tempus benidore?
Solu chi sa limba nostra si che morzet pro istracchidudine. Comente unu ezzu arrumbadu in d'unu chizolu, sa limba nostra una die o s'attera no as at a lassere totu ....chena paraulas.
Liberu de ziviltade sarda pro sas elementares.

UNU DICIU PRO MELEDARE: 

SU INARI

Custu inari no at rughes!
su inari andat e torrat, pregadebos su saludu.
anc'andes chei su inari.
santa rughe est custa....
già la connosches sa Repubblica Italiana...
Già lu connoschet a Vittorio Emanuele....
già lu connoschet su ferru...
malai't e dinari (francu sas rughes)
totu est su inari chi faghet
puru a morrer bi cheret dinari
chie pius nd'at pius nde cheret (quos plus habent, plus cupiunt)





Nessun commento:

Posta un commento

NOSTALGIA

THATHARI , SU TRES DE LAMPADAS 2019 Nostalgia, est paraula grecana, cheret narrere, comente ischides tottu, dizizu de torrare an domo ...