mercoledì 26 ottobre 2011

SU DOCUMENTU DE S'UNIVERSIDADE DE THATHARI


Thathari, su vintises de Santu Gaine duamizas e undighi.

Thathari: S' Universidade Zentrale.
SU DOCUMENTU DE SA UNIVERSIDADE DE THATARI.

S’universidade de Thathari abbovat sa pulitica limbistica de sa Regione, cuntrestat sa indipendenzia sua e cheret esser fatta palte de sas dezisiones.

Su documentu de chimbe paginas est frimmadu dae su rettore de s’Universidade de Thathari Attilio Mastino, dae su preside de sa Facultade de Litteras e Filosofia de s’Universiade de Thathari e dae Giovanni Lupinu, Dino Manca, Carlo Schirru e Fiorenzo Toso de sa Commissione de s’Ateneo subra sa Limba Sarda.

Su documentu constat de sette osservassiones generales, de undighi osservassiones particulares e de una conclusione pro unu totale de degheotto osservassione a parte sa congruida.

Su documentu est una critica serrada a su Pianu Triennale de sa Regione Sardigna e a tota sa pulitica rezente de sa Regione in materia de limba sarda, de sos suggettos chi si occupan de limba sarda, de sa maneras de sos finanziamentos e de iscassos controllos subra sos finanziamentros matessi.

A bisu nostru est sa prima ‘orta chi sa Universidade de Thathari ispressat cun fortza sas riservas suas subra e sa pulitica regionale in materia de limba e de cultura.

Ma andemus cun ordine.

Su primu puntu de su documentu crititicat sa velleidade de su legislatore de cherrer ischirriare sa limba dae su cultura. Custa est un’operassione chi no esistit,  narat su documentu:  sa limba esistit in sa cultura e no si podet dare s’una chena s’atera. Sa pretensa de sa Regione de calare sa limba sarda in sa modernidade chena tenner contu de sa cultura chi lis dat sa vida est unu nonsense, una fortzadura: “a sos ojos de sos faeddantes – narata su documentu – sas limbas locales, chi si identificana primariamente cun sa propria variedade dialettale e non cun d’un’istandard faladu dae s’aera, sun ligadas istrintas ai cussa cultura tradissionale chi si diat cheret barigare in d’unu brincu
Thathari: sa Cattedrale de Santu Nigola.

Segundariamente – narat sempre su documentu de s’ateneo Thatharesu- su Pianu Triennale (dae como innantis PT) cunsiderat sa variedade de sas limba regionales unu fattu negativu e chi custa cosas no tiat esser “normale”, a su contrariu custa variedade est unu fattore di ricchesa e no de impoverimentu ca sos valores positivos de sa cultura locale sun veiculados propriu da cussu ispecificu dialetto de sos faeddantes in su cale bivet sa limba e sa cultura.
E tando,  congruit chena cumplessos de inferioridade su documentu: “promuovere una limba istandardizzada monolitica chi ignoret sas ispecialidades locales e su sentidu de sos faeddantes paret “operazione deleteria di dirigismo linguistico”.

Un’atera osservassione est chi su PT giamat sa Legge Regionale 26 de su 97 (sa legge Regionale de tutela e valorizzazione de sa cultura sarda) comente “ormai vetusta”. No solu sa legge est sa legge de sa Regione ma est una legge “estremamente avanzata e pienamente valida”, e in particulrae est importante suttulineat su documentu “s’abeltura ecuilibrada a titas sas variedade locales e sa valorizzazione de sa camedda intr’e limbas e culturas de sas minoranzias sutta tutella.
NO solu sa legge sarda de su ’97 est pius avanzada de sa legge nazionale italiana 482/99 chi constituit diffattis “un’incaccettbaile discriminazione per settori consistenti della popolazione sarda”, esclusos dae sa tutella prevista a livellu nazionale.
Su documentu fagher riferimentu in palticulare a sa limba gaddures, thatharesa e tabarchina e puru maddalenina.  S’Universidade de Thathari no podet cunsiderare segundariu unu fattu gasìe importante cando in su terretoriu sou b’at areas limbisticamente diversas definidas in su documentu “linguisticamente non sarde” comente s’aligheresu, su thatahresu, su gadduresu (còssu), su maddaleninu.

E gai narat su documentu: un’obiettivu de su PT finz’ai como de totu assente est “un’abbeltura giara e neta a sa pari dignidade e su pienu riconnoschimentu de totas sas variedades locales internas de su sarduanche nell’ufficialità” e de barigare calesisiat “discriminassione formale e sunstanziale contr’a sas minoranzias internas”.

Sos professores de Thathari si preguntan a pustis cales sien sos trastes de monitoraggiu de sas aziones de pulitica limbistica de sa Regione Sardegna. A parrer issoro paret chi cussos chi deven esser valutados cherzan valutare issos matessi cun abbojos (sa cunferenzia annuale) pagu o nudda incisivos.
Toccat assolutamente de iscongiurare “l’autoreferenzialità e la creazione di una categoria di professionisti della lingua sarda che, sotto la direzione regionale, si riproduca comente una (mala) mata”.

E gasìe mancu sos zittadinos oe ch’est oe ana niuna possibilidade de controllare cun trasparenzia sas ispesas de sa pulitica limbistica de sa regione e sos suggettos e sos esitos de sas iniziativas finanziadas.

Su documentu sighit poi a faeddare de su ruolo chi sa Regione at attribuidu a sa Universidade, unu ruolo inazzetabile, subordinadu, de esecuzione, arrivende addirittura a ponner in s’orijia de sas Universidades “sas istrategias didatticas de impreare”. No diat esser mezus meda a cumbidare sas universidades a dezidere umpare a sa regione sos obiettivos de pianificazione limbistica, rispettende s’autonomia didattica e isceintifica de sas Universidades matessi? - si dimandat su documentu.

Pro finis, no si cumprendet cale tiat esser su ruolo de sa limba sarda comuna – cando su valore legale de sos documentos regionales est cussu in limba italiana – e cando s’obiettivu de una pulitica limbistica cun cabu est cussu de aumentare s’impreu faeddadu de sas limbas minoritarias. (FINIS DE SA PRIMA PUNTADA)

Thathari: Palatu Ducale, sa sea de sa Comuna.


Sigomente no  mi cherzo e no bos cherzo ‘occhire cun sa pubblicassione de totu su documentu in d’una ‘orta, mandamus torra a un’ateru post intro ‘e chida su finis de su documentu de sa Universidade de Thathari chi a parrer nostru est una pietra miliare de una pulitica limbistica digna de custu lumene.

UNU DICIU SA DIE PRO MELEDARE: medas limbas sabidorìa.

Nessun commento:

Posta un commento

NOSTALGIA

THATHARI , SU TRES DE LAMPADAS 2019 Nostalgia, est paraula grecana, cheret narrere, comente ischides tottu, dizizu de torrare an domo ...