martedì 11 ottobre 2011

SU PANE KARASAU/KARASATU

Thathari, su undighi de Santu Gaine, duamizas e undighi

Etimologia semitica: karasau/karasatu

Oe leamus torra a faeddare de etimologia semitica chi mi paret unu de sos argumentos chi interessan sos tres lettores de custu poveru blog. E a mus a faeddare de una de sas cosas pius bonas de Sardigna, su pane karasau o karasatu.

Su carasau (fonte: italos.it)
Una de sas cosas pius de ispantu e guasi de no creer chi sutzedin a chie pro sa prima 'orta si acculziat a sa limba accadica (sa limba mama de totas sas limbas semiticas) - lishanum akaditum in accadicu- , est chi s'accadicu - gai, a sas primas, paret sardu e totu!
Unu sardu inconnoschibile, chi no si podet cumprendere, ma giughet tota sa cara de su sardu, no solu in calicunas singulas paraulas, ma puru in calicunos costruttos.
E una de sas primas paraulas chi benin a pizu consultende su dizionariu de accadicu on-line est: karatsu.

Subitu unu pensat: abbà, arrazze 'e assimizu cun su pane  karasau nostru. No est chi, abberu, b'at aer calchi relazione intra e custa paraula karatsu e karasau?

Ite cheret narrer karatsu in accadicu?    "to break off, pinch off; to cut, fell; to demolish; to scratch; to soften, dissolve"  (ePSD) "segare, segarende, rattare, ammoddigare, distruere" chi no paren attesu meda dae sos campos semanticos de su karasau.
Finas ai como sos etimologistas, a foras, sos istudiosos de matrice semitica comente Sardella, Ruju e Dedola, ana interpretadu karasare , comente "intostare", "indurire" ca su pane "karasatu" benit tostau duas bortas. Ma indurire, in sardu tenet già medas verbos: intostare, inteterare, pro narrere.
Si andamus pius a fundu ite podimus bidere? Su pane karasatu si faghet seghende una ispianada fine meda in duas partes, custa operazione si narat :fressare, fresare, isperrare, totu sinonimos, annotade bene, de su verbu "segare". Diffattis su sinonimu de karasatu in su nugoresu est "pan'e fressa" chi cheret narrer: pane da taglio, tagliato in due. Fressa e fresare no ana nudda ite fagher cun indurire, intostare.
Ma no est finida:  in Logudoro, inue su pane karasatu no fit forsis comune comente in su nugresu aìat puru unu lumene: pane isperradu!
Ah,  e sun duos sinonimos chi faeddan ambos de "isperrare, segare, ispaccare".

Tando, in conclusione ite cheret narrer karasatu? cheret narrer fresadu, isperradu, segadu. Pane chi pro lu poder fagher coment'est bisonzat a primu e tottu de lu isperrare. Comente bene naran "pan'e fressa" e pane isperradu. S'azione de indurire, tostare, est segundaria a s'isperramentu, chena isperramentu no amus ateru che pane biscottau, no pane karasau, isperrau, fresau.

Sigomente su karasatu est puru  tostigheddu  accò chi sos sardos nde ana ogadu su verbu "karasare" in su sensu de "intostare" indurire.
Su fattu chi "karasare" oe cheret narrer "intostare" no dimustrat nudda subra s'origine de sa paraula. Pro dimustrare s'etimologia de karasare-intostare sos indeuropeistas faghen giros mannos chi no giughen a logu. 
Ma in origines, karasatu cheriat narrer "isperradu". Si poi andamus a bider difattis custu karasatu tantu tostu tostu no est, anzis est gai fine a bortas chi s'isorvet in bucca, tantu chi sos continentales o terramannesos li naraian: carta da musica, tantu fit finu.

Su pane karasatu (fonte: tipicisardi.it)
Una atera proa de su sinnifìcu originariu de karasau est in su sinonimu de karresegare - carnevale, sa paraula karrasciale. Totu ischin chi su karrasciale-karresegare est assoziadu a su mitu de su deus Dioniso chi sas carres suas devian essere segadas e ispezzadas pro poder sa terra diventare fertile cun su samebene sou sacrificadu. Dioniso est bistadu unu de sos primos salvadores de su mundu cun su sacrifiziu sou. In sas festas de Dioniso sas baccantes istraziaian sa petta de sa vittima e si lu mandigaian crua poi de la'er istraziada.

Karrasciale duncas poder bene bennere bene dae karatsu, spezzo, taglio, rompo, faccio strazio. Chi est su matessi sinnìficu de "carre-segare" "tagliare la carne". Comente podides bidere totu girat in tundu a su sinnifìcu de "segare, isperrare, ispaccare, fresare".

No nde sezis cumbintos? Pensadela comente cherides. Su mundu est bellu ca est de medas zenìas.

Bonas dies.


UNU DICIU PRO MELEDARE: in corpus de unu monte si podet bintrare in corpus de unu cristianu mai.


















Nessun commento:

Posta un commento

NOSTALGIA

THATHARI , SU TRES DE LAMPADAS 2019 Nostalgia, est paraula grecana, cheret narrere, comente ischides tottu, dizizu de torrare an domo ...