mercoledì 16 novembre 2011

KISURAS 2 . sas preguntas de Kisuras 2.

Thathari, su seighi de Sant'Andrìa, duamizas e undighi
MERCURIS

su sardu a iscola

S'istadu ' s limba in mesu a sos giovanos-
Sas preguntas de kisuras 2

In su cursu de kisuras finz'ai como nos amus fattu tres preguntas:

Sos istudentes iscultende cantos sardos in su situ
Sardegna digitallibray.
  1. proite diat esser importante a salvare limbas e culturas in cust'epoca gasìe nada de "globalizzazione" [b'at de discutere subra custa paraula menzognera
  2. proite su status de sa limba sarda est gai basciu intr'e sos giovanos sardos?
  3. ite cheret narrer Pasolini cun "catastrofe antropologica" pro sa fine de sa ziviltade rurale-cuntadina?
Amus chircadu de rispondere umpare ei sas rispostas sun bistadas sa sighentes.

Puntu numeru 1. salvare sa cultura locale ei sas limbas minoritarias.

In d'un' epoca de globalizzazione economica e finanziare ma puru de colonialismu culturale e finzamentas pius importantes salvare sa cultura e sas limbas locales ca dognunu devet intrare in su mundu cun sa cultura sua, sa esperienzia sua, sas connoschenzias suas. No semus totu che pare. Ognunu si no cheret esser cancelladu dae sa globalizzazione devet difendere sos valores suos, sa cultura sua, su modu sou de vivere e de produire ricchesa.
Sa perdida de identidade est unu processo drammaticu chi Pier Paolo Pasolini, su regista e iscrittore aiat chircadu de fagher cumprendere a sa sinistra italiana, ma no est bisatdu cumpresu. L'ana leadu pro apocalitticu e catastrofista.

Globale no cheret narrer locale e locale no cheret narrer globale. Sa globalizzazione no cheret narrer ne pius tribagliu ne pius ricchesa, sa globalizzazione cherete narrer pius competizione economica, pius accentramentu fianziario, pius pagu democrazia, pius perigulos de oligarchias chi controllan sa finanzia e s'economia chena mancu esser cuntrollados dae sos guvernos e dae sa pulitica.
Su liberismu economico e finanziariu de sos ultimos annos lu semus bidende totu inue no est giutende. E tando sa globalizzazione est una realidade ma est puru una bufala, una frigaduar manna pro sas economia minores e marginales, ma podet esser puru unu vantaggiu. Dipendet. Dae sa preparazione e dae sa seriedade cun sas cales intramus in d'unu mundu de cumpetizione.

Ma no devimus ismentigare chie semus, dae ue enimus, ite cherimus essere.

Si no connoschimus su passadu nostru comente podimus esser èpadronos de su tempus benidore?
Solu chie connoschet su passadu est padronu de su presente e de su benidore.

Globale e locale an dadu origine a unu neologismu: glocal, devimus esser glocales si cherimus subravivere in custu mundu cumpetitivu. Ma devimus partire dae cussu chi semus, si no no semus niunu.

Puntu numeru duos: proite su status de sa limba est goi basciu intr'e sos giovanos?

Sa rispostas de sos istudentes sun bistadas attentas e intelligentes. 
Diversas rejiones an contribuidu a sa presente situassione de minipressiu de sa limba e de sa cultura locale.

  • ca sa soziedade est cambiada
  • ca si est abbandonadu su dialetto pro sa limba nazionale
  • ca s'italianu est modernu su sardu arretradu
  • ca lu faeddan solu cuntadinos, pastores, anzianos
  • ca sa modernidade est bintrada in sas domos cun televisione, radio, cinema
  • ca su fascismu imponiat s'italianu
  • ca s'iscola at impostu s'italianu
  • ca sa famiglias an impostu s'italianu
  • ca si deves andare addainanti deves faeddare s'italianu

cando unu faedat in limba est classificadu coment'e ruzzu, rusticone, volgare

Congruende sos motivos de  un'istatu gasie basciu sun:


  • istoricos (su fascismu)
  • economicos
  • sociologicos 
  • culturales (s'iscola cheriat gai)
  • de prestigiu (scalata sociale)
e ateros motivos b'at ma sun bastantes inoghe cussos chi sos istudentes an agattadu dae solos, discutende.

Puntu numeru 'e tres: ite est sa "catastrofe antropologica" de sa cale faeddait P.P.Pasolini?

Sa prima cosa chi an dimandadu sos istudentes (de su liceo, no de una iscola elementare) est bistada:

 "Su professò, est chie fit custu Pasolini?"



Pasolini regista.
Apo ispiogadu brevemente chi Pier Paolo Pasolini  (Bologna5 marzo 1922 – Ostia2 novembre 1975, est bistadu unu de sos intellettuales pius importantes de su dopoguerra italianu; chi fit iscrittore, poeta (La meglio gioventù) giornalista, romanziere (Amado mio, "Ragazzi di vita") e regista famadu e iscandelosu. Chi at fattu films comente "Decamerone", "Racconti di Canterbury", "Le 120 giornate di Sodoma", "Teorema", "Vangelo secondo Matteo", e de liberos comente "Scritti corsari" (regolta de articulos e saggios)  chi fit unu chi andaiat controcorrente, anticonformista, criticu meda de sa soziedade moderna consumista e capitalista e priva de valores. Unu chi fit bidu "come il fumo negli occhi" da parte de sa intellighenzia italiana, unu intellettuale "iscomodu" comente si narat. Unu chi at nadu chi sa fine de sa soziedade rurale e cuntadina est una "catastrofe antropologica" ca sos valores umanos e culturales de sa ziviltade rurale sun bistados sostituidos dae su boidu, dae su consumismu, dae sos mitos de su consumismu materialista, dae su nudda spirituale e morale, dae una società dei balocchi chi lassat sas persones chena perunu riferimentu de vida e de cultura. 
Pasolini attore in d'unu film sou.
E chi naraiat chi in custa situazione ingrassan sos poderes fortes: sa pulitica corrotta, sa cheja, sas burocrazias, s'iscola comente iscatula de trasmissione de sos privilegios burghesos.

A Pasolini l'ana mortu in circustanzias misteriosas in su lidu de Ostia in sa notte intre's su primu e su duos de Sant'Andrìa de su 1975 a solu chimbantatres annos. Pro sa cultura italiana est bistadu unu luttu grave meda ca niune podiat fagher e iscrier sas cosas ch'aiat fattu e iscrittu Pier Paolo Pasolini.
Pro s'Italia at rappresentadu sa cuscenscia iscomoda comente sa Beat Generation de Ginseberg, Kerouac a Ferlighetti pro sa soziedade conformista americana de sos annos chimbanta e sessanta.
Fit unu chi no aiat timorìa de fagher bolare sos istrazzos.

Nadu custu amus cuminzadu a discutere.

" E ite cheret narrer: catastrofe antropologica". 
E bi lis amus nadu: sa perdida de identidade, s'alienazione, s'imbarbarimentu culturale; sa perdida de su sacru e de sas tradiziones; sa perdida de sos valores umanos e de sa persone; s'appiattimentu spirituale e morale, sa perdida de sos valores in d'una paraula.

" E ite b'nitrat sa limba cun totu custu?", un'istudente.

"B'intrat ca totu passat pro mesu e sa limba, sa limba est cultura" li rispodnet un'ateru.

"Ebbè? e no l'amusa sa fisarmonica, soso costumenes, sos coros, sa musica? ite no nde faghimus de sa limba?"

"Sa limba est totu, amcarrone, tota sa cultura passat in sa limba, chena sa limba no b'at cultura"

"Ello, no lu cumprendes? Unu popoulu si differenziat dae sos aterso grassias a sa cultura sua, si no semus totu omogeneizzados, totu similes, totu maccos":

"Limba cheret narrer cultura e cultura est pensamentu, modu de vivere, modos de pensare"

"Insomma it'est chi nos faghet diversos dae sos ateros?"

" sos nuraghes, s'istoria, sa limba, su mandigu, sa terra, su mare, s'ospitalidade, sa gentilesa, sas feminas bellas, sos costumenes, il paese come comunità, s'amistade, ....."

S' istoricu edifiziu de su  liceo "Azuni".
Insomma nos devimus birgonzare o devimus caminare a conca alta?

Devimus esser uguales in sa diversidade, diversos in s'uguaglianzia. Devimus esser su chi semus: nois matessi e no imitare sos ateros. Leare e dare.


DICIU: Chentu concas chentu berritas.


























Nessun commento:

Posta un commento

NOSTALGIA

THATHARI , SU TRES DE LAMPADAS 2019 Nostalgia, est paraula grecana, cheret narrere, comente ischides tottu, dizizu de torrare an domo ...