mercoledì 2 novembre 2011

Su documentu de s'Universidade de Thathari: parte segunda.

Thathari, su duos de Sant'Andrìa, duamizas e undighi.

ECOLOGIA LIMBISTICA

SU DOCUMENTU DE SA UNIVERSIDADE DE THATHARI, 
parte segunda.




Thathari: sa facultade de Litteras e Filosofia.






Finimus cun custu post sa sintesi de su documentu de sa Universidade de Thathari subra a su Piano Triennale (PT) de "promozione e valorizzazione della cultura e della lingua sarda" de sa Regione Sardigna.


Su documentu, a pustis de aer denuzniadu sos males pius mannos de su Pianu Triennale (PT), avanzat undighi osservaziones in particulare.


Su pianu, naran sos professores, est pienu de ismentiganzias, de omissiones, interessadas o pro disinformazione: si si faghet unu questionario sociolimbisticu no si poden narrer sos datos chi nos piaghen e costoire cuddos chi no nos piaghen: tantu pro fagher un esempiu sos giovanos cunsideran su sardu una limba rustica e no nde cheren s'intesa de l'imparare.


Segundu fatu, sa situazione geolinguistica e sociolinguistica de su sardu, differenziadu in su terretoriu " a macchia di leopardo" cheret interventos differenziados a segudna de su terretoriu, narat su documentu ( e inoghe si podet essere pius o mancu de accordu ca una pulitica unitaria bi cheret,  puru si in d'unu segundu momentu si potat diferenziare).


S'impressione, sighit su pabiru, est chi sa regione cherzat ammanizare su terrinu pro difundere sa LSC chena tenner in contu sas diferenzias territoriales.


In su documentu de su PT regionale sa LSC - a sa cale sa legge dat limites de utilizzu precisos-  est cunsiderada e presentada comente limba istandard de totu sos sardos. E chie l'at dezisu? E cando? E comente? E cun cale dirittu?
(Sa limba de impreare lu dezidit sa zente no sa legge. A mancu chi no semus torrados a s?inghilterra de sa gherra de sos chent'annos cun sa Franza, cando sos inglesos ponzesin a banda su Franzesu in sas coronas de logu e adottesin su middle English in odiu a sos Franzesos).


Sas puliticas limbisticas pius aggiornadas faeddan de pari dignidade de totas sas variedades.


E poi su documentu torrat a avvertire chi toccat de reconnoscher pari dignidade a S'Aligheresu, a su Tabarchinu, a su Gadduresu (Còssu) , a su Thatharesu.


In  su puntu e battoro su documentu faeddat de sa risorsas economicas pro sa tutella de sa limba, e narat chi mentras chi a sas istituziones pubblicas comente iscolas e universidades lis dana una miseria, sa regione at dedicadu DUGHENTOS BARANTA MIZAS EUROS in tres annos pro fagher una Carta de sas minorias limbisticas de sa Sardigna, (chi si cumprendet bene, at a servire subra e tottu ai cussos matessi chi la deven faghere e niun'attere). Sende chi cartas limbisticas bi nd'at pro bi nd'aere.


Thathari: Sa sea de sa Banca d'Italia.
In su puntu de chimbe s'Universidade denunziat chi se cheret faghere puru unu dizionariu normativu de sa limba sarda in LSC, custu diat faghere su processu de usu de sa LSC irreversibile, mancarri puru un'opera gai diet resultare utile.
Sos campidanesos, pro fagher un'esempiu sun cuntrarios meda a sa LSC - chi est una variedade logudoresa-nuoresa, e s'ana fattu impresse sa issoro LIMBA COMUNA CAMPIDANESA. (e ana fattu 'ene, a bisu nostru).


Poi, a su puntu 'e ses, si narat chi sa Regione cheret fagher puru d'Atlante Linguistico Multimediale della Sardegna (ALIMUS) . Una cosa gai esistit già. la faghet s'universidade de Berlino e dita essere un'innutile doppione.


A su puntu e sette si criticat sa centralizazione de sa pulitica limbistica chi no tenet in perunu contu sas esigenzias limbisticas reales de su terretoriu, mentras logudoresos e nuogoresos an'apidu pagu e protestare (ca sa LSC assimizat meda a s'issoro) sos campidanesos sun arrabbiados meda ( e tenen rejone).


In su puntu 'e otto si ponet comente fundamentale su priblema de sa preparazione, qualificazione e certificazione de sos operadores limbisticos, e faghet allarmare su pressapochismu de sa regione cando faeddat de "realizzazione di graduatorie regionali (comente a sos supplentes de iscola?) in collaborazione con i comitati della lingua sarda (e ite sunu? e inue sunu? e chie los at eligidos?


Su PT de sa regione - denunziat su documentu thatharesu in su puntu de noe - "prevede il sostegno a istituti privati per la formazione degli insegnantie/o degli operatori linguistici" su rechisidu pro custos futuros insinzantes e operatores at a esser chi "dimostrino una documentata e continua attività nel settore da almeno tre anni". Unu criteriu goi, narat su documentu, no narat nudda subra sa galidade e subra sa certificazione de sa galidade.


"non è possibile operare con tanta leggerezza e approssimazione in settori tanto delicati come quello della formazione degli insegnanti" congruit su documentu.


In su puntu e deghe su documentu narat chi su Pianu Triennale giamat in appoggiu sa pulitica limbistica de atera s regiones italianas comente bona pratica de sighire, ma ismentigat de narrare sos fallimentos de cussas "bonas praticas" cando ana tentadu de imponnere unu modellu unicu limbisticu-burocraticu.


In su ultimu puntu - su e undighi - su documentu de Thathari denunziat chi se cheret dare inari a premios literarios e poeticos, gara a bolu e goi sigehnde e non s'istanziat unu francu pro sa regolta, cun metodo, de totu su corpus de sa limba sarda (in totas sa variedades, agiunghimus nois).


Sas conclusiones de su documentu meritan de esser battidos in s'originale pro s'energia chi ana de una coriale giamada a su sensu de responsabilidade de chie at su potere puliticu:


"...La conduzione degli interventi di politica linguistica attuati in Sardegna suscita notevoli perplessità e corre il rischio concreto di produrre gravi disfunzioni. Il dato centrale dal quale occorrerebbe partire è che non esistono modelli preconfezionati, validi per ogni realtà: la Sardegna, con la sua ricchissima articolazione linguistica, con la variegata presenza di minoranze interne, con la sua storia culturale, merita un modello che nasca dall'interno, democratico, aperto alle proposte, che si costruisca con gradualità attraverso il dialogo con la società civile, con le istituzioni accademiche e culturali e non attraverso imposizioni idealistiche, talvolta violente nei confronti dei dissenzienti, di una qalsivoglia minoranza militante non sempre adeguatamente titolata e competente, la cui credibilità nei confronti dell'opinione pubblica andrebbe, per di più, attentamente verificata. Questp pare avebnire nel silenzio quasi totale degli uomini politici responsabili".






Insomma, su documentu congruit nende chi sa pulitica limbistica est materia delicada meda, chi no si podet imponnere dae s'altu, chi sa soziedade zivile devet esser giamada a contribuire cun bideas e propostas, chi bi cherete dialogo, chi sas istituziones academicas deven esser cumbidadas in su dibattitu, chi una minoranzia de militantes (puliticos? limbisticos? puliticos-limbisticos-affaristas?) no podet cundizionare su tempus benidore de sa cultura e de sa limba sarda in foras de sa soziedade zivile chi pretenden de rapresentare.


Thathari: sa facultade de Limbas Furisteras.































Nessun commento:

Posta un commento

NOSTALGIA

THATHARI , SU TRES DE LAMPADAS 2019 Nostalgia, est paraula grecana, cheret narrere, comente ischides tottu, dizizu de torrare an domo ...